یکی از مهم‌ترین مراحل در ساخت انواع ترمیم‌های دندانی، تکمیل آن از طریق فرآیند کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ است. پرداخت نهایی (Finishing) و پالیش کردن (Polishing) دندان‌ها به طور قابل توجهی نتایج زیبایی شناختی ترمیم را ارتقا بخشیده و موجب بهبود سلامت دهان بیماران می‌گردد.
علاوه بر آن، ترمیم‌هایی که تحت فینیشینگ و پالیشینگ قرار می‌گیرند، معمولاً دوام بالاتری را در درازمدت از خود نشان خواهند داد. با این حال، در خیلی از موارد، ترتیب صحیح پالیشینگ برای دستیابی به نتایج بهینه مورد سهل انگاری قرار می‌گیرد.
در این مقاله قصد داریم ابتدا اهمیت کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ را برای ترمیم‌های کامپوزیتی شرح داده و سپس تکنیک صحیح آن را جهت دستیابی به حداکثر نتایج مثبت از جنبه بیولوژیکی و همینطور زیبایی شناختی یادآور شویم.
مقدمه‌ای بر کامپوزیتها
کاربرد رزین‌های کامپوزیتی به عنوان مواد اولیه عمده در حوزه ترمیم‌های زیبایی روز به روز در حال گسترش است. پیش‌تر تصور می‌شد که این ترکیبات تنها در نواحی قدامی که مسائل زیبایی شناختی در اولویت قرار دارند، قابل استفاده بوده و در محل‌های دیگر، مثلاً در نواحی خلفی کاربرد چندانی ندارند.
با وجود این، در حال حاضر کامپوزیتها بسته به شرایط مورد نظر دندانپزشک در تمامی قسمت‌ها امکان به کارگیری دارند. قابلیت کامپوزیت‌های امروزی در ادغام با دندان‌های اطراف یکی از فاکتورهای تعیین کننده در ایجاد ظاهر طبیعی ترمیم به شمار می‌رود.
این امر توسط کامپوزیت‌هایی که از خاصیت هندلینگ، استحکام و قابلیت پالیش پذیری استثنایی برخوردارند، میسر شده است. به همین جهت، بسیار حائز اهمیت است که دندانپزشک پرداخت یا فینیشینگ مناسبی را بر روی این ترمیم‌ها اعمال نموده و به این ترتیب سلامت بافت پریودنتال و دوام ترمیم را تضمین نماید.
مورفولوژی دندان طبیعی و مواد ترمیمی کامپوزیتی در ابعاد میکرو و ماکرو، دست کم به همان اندازه‌ای که فرآیند انتخاب رنگ در تعیین نتایج ظاهری و شباهت کامپوزیت به دندان طبیعی نقش دارد، حائز اهمیت بوده و به طور خاص، خواص مورفولوژیک هر دندان، در کنار برهم کنش با دیگر دندان‌ها، اثر عمده‌ای بر روی نحوه بازتاب نور، ادراک رنگ و به کارگیری نسبت‌های مناسب در دندان‌ها خواهد داشت.
از همین رو، درک اهمیت این جزئیات و نیز نحوه به کارگیری آن‌ها در ترمیم‌های قدامی مستقیم در حین فرآیند کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ بسیار حائز اهمیت خواهد بود. در حقیقت، تنها در این صورت است که بیشترین میزان شباهت به بافت طبیعی دندان قابل انتظار خواهد بود.
کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ ترمیم‌های کامپوزیتی به چه منظور انجام می‌گردد؟
هدف اصلی از پرداخت و پالیش کردن ترمیم‌های کامپوزیتی، ایجاد سطحی صاف و یکنواخت در ترمیم است؛ به طوری که بیمار بتواند به راحتی این سطوح را تمیز نموده و مشکلی از این بابت متوجه وی نگردد. این امر به نوبه خود موجب افزایش دوام ترمیم، کاهش خطر بروز پوسیدگی مجدد و همچنین ارتقای سلامت بافت‌های اطراف خواهد گردید.
مزایای مهم انجام صحیح فینیشنگ و پالیشینگ را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:
- مارژین‌های هموار و نامحسوس
- سطح صاف و مقاوم در برابر تشکیل پلاک
- ارتقای سلامت بافت لثه
- دوام بالا
- بهبود ظاهر از دیدگاه زیبایی شناختی
- کانتور دقیق و بی‌نقص
بهترین نوع کامپوزیت با قیمت مناسب کدام است را در این مقاله از فروشگاه اینترنتی دنتیوا بخوانید.
عوامل مؤثر بر کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ ترمیم‌های کامپوزیتی
برای دستیابی به بهترین نتایج فینیشینگ و پالیشینگ در ترمیم‌های قدامی دو عامل تعیین کننده بایستی مدنظر قرار گیرند. این دو عامل عبارتند از:
- دسترسی به مواد اولیه مناسب
- مهارت و هنر دندانپزشک در به کارگیری این مواد
با این حال، دسترسی به مواد اولیه مناسب صرفاً به معنای به کارگیری دیسک‌ها و نوارهای پالیشینگ باکیفیت نبوده و دندانپزشک باید در عین حال توجه داشته باشد که نوع کامپوزیت مورد استفاده نیز مستقیماً تعیین کننده میزان دوام، ماندگاری، قابلیت پالیش پذیری و مقاومت کامپوزیت در برابر سایش خواهد بود. موفقیت درمان ترمیمی به طور عمده تابعی از شناخت کافی بر روی مواد اولیه در دسترس و کاربرد هر یک در نتایج کلی ترمیم در نظر گرفته می‌شود.
انواع گلاس آینومر در دندانپزشکی را در این مقاله از فروشگاه اینترنتی دنتیوا بخوانید.
سه گام اصلی در کانتورینگ و فینیشینگ
در ادامه این مطلب سه مرحله و گام اصلی در کانتورینگ و فینیشینگ موفق ترمیم‌های کامپوزیتی را به شما معرفی می‌کنیم:
قدم اول: انتخاب کامپوزیت و ابزار پالیش مناسب
انتخاب کامپوزیت و ابزار پالیش مناسب نخستین گام در جهت دستیابی به نتایج موفق کانتورینگ کامپوزیت به شمار می‌رود. در اینجا ابتدا به سراغ کامپوزیتها می‌رویم و سپس انواع ابزار پالیش را به شما معرفی خواهیم کرد. می‌دانیم که کامپوزیتها عمدتاً به سه دسته کلی کامپوزیت‌های میکروفیل، نانوفیل و میکروهیبرید قابل طبقه بندی بوده و هر یک خواص فیزیکی و مکانیکی منحصر به فردی را در ترمیم‌های دندانی به نمایش می‌گذارند.
کامپوزیت‌های میکروفیل
از جنبه ثبات رنگ و قابلیت پالیش پذیری، کامپوزیت‌های میکروفیل جزو گزینه‌های بسیار مناسب به شمار می‌روند. در چنین مواردی توصیه می‌شود که این کامپوزیتها به عنوان لایه نهایی به کار روند تا به این طریق بیشترین میزان پالیش‌پذیری، مقاومت در برابر سایش و همچنین سطوح یکنواخت در ترمیم‌های کامپوزیتی حاصل گردد.
کامپوزیت‌های نانوفیل یا نانوهیبرید
کامپوزیت‌های نانوهیبرید یا نانوفیل نیز می‌توانند به عنوان جایگزین لایه مینای دندان یا انامل در ترمیم‌های کامپوزیتی به کار روند. این مواد در ابتدا سطحی صاف و براق را برای ترمیم ایجاد می‌کنند. در گذر زمان، کامپوزیت‌های نانوفیل درخشندگی خود را از دست داده و در مقایسه با کامپوزیت‌های میکروفیل مقاومت کمتری را در برابر ساییدگی از خود نشان خواهند داد.
کامپوزیت‌های میکروهیبرید
میکروهیبریدها نیز در بین سه نوع اصلی کامپوزیت، کمترین میزان پالیش پذیری را دارند. هنگامی که این ترکیبات به عنوان لایه قدامی انامل به کار می‌روند، به سرعت یکنواختی خود را از دست داده و بیشتر از سایر انواع کامپوزیتها در معرض بروز لکه قرار می‌گیرند. بنابراین، برای به دست آوردن یک سطح پالیش خورده زیبا و بادوام، بایستی کامپوزیت‌های میکروفیل به عنوان لایه آخر به کار برده شوند.
بهترین محلول تشخیص پوسیدگی دندان چیست را در این مقاله از فروشگاه اینترنتی دنتیوا بخوانید.
ابزارهای پرداخت و پالیشینگ
اما اگر از اهمیت خواص ذاتی کامپوزیتها در نتایج نهایی پالیشینگ بگذریم، موضوع مهم دیگر انتخاب ابزارهای مناسب پرداخت و پالیش کامپوزیت خواهد بود. در حقیقت این ابزارها لازمه یک ترمیم موفق به شمار می‌روند و کامپوزیتها، هرچند هم باکیفیت، به تنهایی نمی‌توانند اثرات مثبت این ابزارها را جبران نمایند. اما کاربرد این ابزارها در اقدامات روتین کانتور و پالیش کامپوزیت چیست؟
پالیشرهای یک مرحله‌ای و دومرحله‌ای در مواردی که پالیشینگ ترمیم‌های کامپوزیتی به سرعت قرار است انجام گیرد، کاربرد دارند. با این حال، اگر می‌خواهید بهترین نتایج پالیش را در درازمدت از آن خود کنید، لازم است که از سیستم‌های پیچیده‌تر پالیشینگ بهره جویید.
هر یک از انواع مختلف کامپوزیتها احتیاج به تکنیک پالیشینگ متفاوتی داشته و این امر بسته به نوع ترمیم و نتایج نهایی مورد انتظار دندانپزشک تعیین می‌گردد. به عنوان یک قانون کلی، توصیه می‌شود که در پالیشینگ کامپوزیت‌های نانوفیل و میکروهیبرید ابتدا از پالیشرهای الماسه استفاده گردد و سپس یک خمیر پالیش آلومینیوم اکساید بر روی آن اضافه گردد. برای پالیشینگ کامپوزیت‌های میکروفیل، استفاده از پالیشرهای آلومینیوم اکساید و سپس خمیر پالیش آلومینیوم اکساید پیشنهاد می‌شود.
مواد پالیشینگ
پالیشینگ و فینیشینگ کامل ترمیم‌های کامپوزیتی نیازمند به کارگیری طیفی از ابزارها و مواد ویژه از قبیل تیغ‌ها (burs)، دیسک‌ها (discs)، نوارها (strips) و خمیرها (pastes)ی پالیشینگ بوده و ترتیب صحیح به کارگیری این ترکیبات در درازمدت سلامت و پالیش پذیری ترمیم‌ها را در پی خواهد داشت.
در صورتی که یکی از مراحل این فرآیند مورد غفلت قرار گیرد، سطح دندان اغلب ناهموار و مستعد جمع شدن پلاک و لکه خواهد گردید. کاربیدها و یا پالیشرهای الماسه به عنوان ابزار کانتورینگ برای شروع فینیشنگ ترمیم‌ها ایده‌آل به شمار می‌آیند.
دیسک‌های پالیشر
از دیسک‌ها می‌توان برای کانتورینگ تمامی سطوح دندانی و همچنین کاهش بالک ماده اضافی در ترمیم‌ها بهره جست. دیسک‌ها در فینیشینگ سطوح منحنی نقش چشمگیری را ایفا نموده و علاوه بر آن در کانتور کردن نواحی خلفی لبه مارژینال و نیز سطوح لینگوال و بوکال ایده آل در نظر گرفته می‌شود.
نوارهای الماسه
نوارهای الماسه برای شروع پروسه فینیشینگ در نواحی اینترپروگزیمال گزینه انتخابی به شمار می‌آیند. این نوارها یکپاچکی سطح تماس اینترپروگزیمال را حفظ نموده و به همین جهت جزو ابزارهای پالیشینگ پرکاربرد محسوب می‌گردند.
راهنمای خرید خمیر پالیش کامپوزیت در بهترین نوع را در این مقاله از فروشگاه اینترنتی دنتیوا بخوانید.
قدم دوم: انتخاب طرح ذهنی
پیش از فرآیند فینیشینگ و پالیشینگ، دندانپزشک بایستی نتایج نهایی مطلوب خود را از قبل مد نظر داشته باشد. در بسیاری از موارد، استفاده از مواد ترمیمی از قبل کانتور شده پیش از فرآیند پالیشینگ موجب می‌گردد که دستیابی به ظاهری مشابه با دندان طبیعی به سادگی امکان پذیر بوده و نیازی به صرف انرژی زیادی نداشته باشد.
اشتباه بسیاری از دندانپزشکان در این است که توجه کافی به مرحله اپلیکیشن ماده ترمیمی نداشته و خیلی از اوقات بیش از حد از کامپوزیت استفاده می‌کنند. این اشتباه موجب از دست رفتن شکل اولیه و مورد انتظار ترمیم می‌گردد. بنابراین بهتر است که کامپوزیت پیش از قرار گرفتن در محل خود ابتدا به شکل دلخواه درآمده و پس از جایگذاری، تنها کانتورینگ مختصری بر روی آن انجام شود.
قدم سوم: به کارگیری تکنیک صحیح
مرحله آخر در انجام صحیح پالیشینگ، به استفاده از تکنیک صحیح مطابق با شرایط ترمیم و نتایج مورد انتظار خلاصه می‌گردد. معمولاً توصیه می‌شود که برای فینیشینگ و پالیشینگ از هندپیس‌های با سرعت کم و گشتاور بالا (چیزی بین ۷۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ دور بر دقیقه) استفاده گردد.
هندپیس‌های پرسرعت معمولاً در مرحله پیش از کانتورینگ کاربرد دارند. در حالی که به کارگیری دور سریع (معمولاً بیش از ۳۰۰۰۰ دور بر دقیقه) در حین فرآیند فینیشینگ و پالیشینگ کار اشتباهی است. به همین جهت هندپیس‌های با سرعت کم و گشتاور بالا در این موارد ارجحیت دارند. این هندپیس‌ها موجب تسلط بیشتر اپراتور بر روی کار خواهند شد.
مناسب‌ترین تکنیک در انجام فینیشینگ و پالیشینگ بسته به نوع ترمیم تعیین می‌گردد. برای مثال، هنگام پالیش کردن ترمیم‌های کلاس ۴، دندانپزشک بایستی عمدتاً به استفاده از دیسک‌ها بسنده کند و یا در خصوص پالیشینگ ونیر، کاپ‌ها (Cups) و پوینت‌ها (Points) انتخابی ایده‌آل به شمار می‌روند.
وارنیش دندانپزشکی چیست را در این مقاله از فروشگاه اینترنتی دنتیوا بخوانید.
نکات مهم درباره کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ
کانتورینگ، فینیشینگ و پالیشینگ مناسب، از جمله فاکتورهای بسیار مهم در تضمین موفقیت ترمیم‌های کامپوزیتی قدامی در درازمدت محسوب می‌گردد.
در این مقاله در خصوص اهمیت این مرحله نهایی در دستیابی به بهترین نتایج ترمیمی از دید زیبایی‌شناختی و همچنین از جنبه دوام ماده ترمیمی سخن گفتیم. سپس به شما رویکرد صحیح در کار با ابزارهای پرداخت و پالیشینگ را شرح دادیم. برای مطالعه بیشتر این مقاله لاتین را پیشنهاد می دهیم.
دقت داشته باشید که سه مرحله مهم در فرآیند فینیشینگ کامپوزیت وجود دارد:
- نخستین مرحله انتخاب مواد مناسب از قبیل کامپوزیت و ابزارهای پالیش است که بایستی با دقت زیادی انجام گیرد.
- در مرحله بعد طرح ذهنی دندانپزشک و نتایج مورد انتظار از ترمیم اهمیت خواهد داشت.
- در نهایت برای دستیابی به بیشترین میزان موفقیت ترمیم، باید تکنیک صحیح و علمی در امر پالیشینگ به کار گرفته شود. تمامی این موارد موجب دوام بیشتر ترمیم‌های کامپوزیتی در درازمدت و رضایت هرچه بالاتر بیماران از نتایج ترمیم می‌گردد.
