گستره انواع ترمیم‌های دندانی صورت گرفته در کلینیک‌های دندانپزشکی بسیار وسیع بوده و درمان خاص هر فرد مطابق با شدت و میزان آسیب (مثلاً به دنبال تروما یا پوسیدگی) تعیین می‌گردد. یکی از جنبه‌های پروسه درمان، اچینگ نام دارد که در آن اسیدهای اچ به عنوان مواد چسبنده به کار می‌روند. دندانپزشکان از انواع متنوعی از اسیدهای اچ برای اتصال مواد ترمیمی دندان از قبیل روکش، مواد پرکننده یا ونیر به دندان‌های طبیعی افراد استفاده می‌کنند. در این مطلب قصد داریم راهنمای جامعی از نکاتی که بایستی هنگام خرید اسید اچ مد نظر قرار دهید را ارائه داده و به شما در انتخاب بهترین نوع و برند این اسیدهای اچ یاری رسانیم.
کاربرد اسیدهای اچ در دندانپزشکی چیست؟
فرآیند اچینگ با ناهموار ساختن سطح دندان‌ها منجر به اتصال محکم‌تر مواد ترمیمی به دندان طبیعی فرد می‌شود. از نظر میکروسکوپی، اچینگ موجب حل شدن برخی از مواد معدنی موجود در مینا و عاج دندان (که خارجی‌ترین لایه‌های دندان به شمار می‌روند) می‌گردد. به این ترتیب خوردگی مداوم ناشی از اسید اچ، برجستگی‌ها و تونل‌هایی را با ظاهر ناصاف ایجاد می‌کند که به خوبی قادر به جذب شیمیایی رزین باندینگ بوده و به طور فیزیکی نیز ترمیم‌ها را بر روی سطح مینا و عاج دندان محکم می‌سازد.
اسید اچ خود معمولاً حاوی ژل فسفریک اسید ۳۰ تا ۴۰ درصد بوده و رنگ به کار رفته در آن، موجب نمایان شدن این ماده بر روی دندان می‌گردد. این ژل تقریباً حدود ۱۵ الی ۳۰ ثانیه بر روی سطح دندان باقی مانده و خوردگی ناشی از آن به سطح هموار مینای دندان ظاهری کف‌آلود می‌بخشد. سپس ماده اتصال‌دهنده (باندینگ) با طول موج مشخصی کیور شده و در مرحله آخر ماده پرکننده یا چسبنده به صورت لایه‌لایه بر روی این باند قرار می‌گیرد. هر یک از این لایه‌ها نیز تا تکمیل شکل نهایی ترمیم کیور می‌شوند.
اچینگ با اسید یک روش مؤثر برای اتصال انواع ترمیم‌ها به مینا یا عاج دندان به شمار می‌رود. لایه اسمیر به وجود آمده بر اثر آماده‌سازی کاویته، موجب می‌شود که اتصال به سطح آن دشوار گردد. از همین رو این مواد برای از بین بردن این لایه روی کار آمدند. سابقه استفاده از اسیدهای اچ به دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی بازمی‌گردد.
اتوکلاو دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد را در این مقاله از سایت دنیتوا مطالعه کنید.
تکنیک‌های اچینگ با اسید
بسته به نوع فرآیند به کار رفته و سایز ترمیم دندانی، دندانپزشکان از سه تکنیک عمده اچینگ استفاده می‌کنند. عواملی چون متریال روکش یا ونیر (که می‌تواند از جنس زیرکونیوم یا پرسلن باشد) نیز در تکنیک اتخاذ شده نقش دارند. در زیر به طور خلاصه به هر یک از این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم:
- اچینگ کامل: در این تکنیک، دندانپزشک اسید اچ را بر روی هر دو سطح مینا و عاج دندان قرار می‌دهد. بیشترین کاربرد این تکنیک زمانی است که قرار است مقدار زیادی ماده باندینگ مورد استفاده قرار گیرد و بنابراین ممکن است ریتنشن آن مشکل‌ساز گردد. اچینگ کامل در این شرایط باندینگ محکمی را ایجاد می‌کند. در مواردی که آماده‌سازی دندان عمیق یا نزدیک به عصب (پالپ دندان) نباشد، اچینگ کامل روشی ایده‌آل در نظر گرفته می‌شود.
- اچینگ انتخابی: این روش نیز مشابه اچینگ کامل است؛ با این تفاوت که دندانپزشک ماده اچینگ را تنها بر روی سطح مینای دندان به کار می‌برد. در مواردی که شک به بروز حساسیت در نواحی عمیق دندان وجود دارد، ممکن است این تکنیک جهت به حداقل رساندن حساسیت بعد از عمل کاربرد داشته باشد.
- سلف اچ: در این روش اسید اچ و متریال باندینگ با یکدیگر ترکیب شده و در یک مرحله لایه‌ای از آن‌ها بر سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد. این تکنیک خصوصاً برای دندان‌هایی که احتمال ریتنشن بالایی دارند بسیار سودمند خواهد بود.
انواع اسیدهای اچ
اسیدهای اچ بسیار متنوع بوده و اکنون بسیاری از کمپانی‌های مطرح ساخت تجهیزات دندانپزشکی این مواد را به طور عمده در اختیار دندانپزشکان و کلینیک‌های دندانپزشکی در سراسر جهان قرار می‌دهند. در اینجا به شما بهترین برندهای اسید اچ موجود در بازار را معرفی می‌کنیم. این محصولات را می‌توانید در فروشگاه مواد دندانپزشکی دنیتوا بیابید.
اسید اچ الترادنت (Ultra-Etch)
اسید اچ الترادنت (که با نام الترا-اچ نیز شناخته می‌شود) یک محلول فسفریک اسید 35 درصد ایده‌آل برای ایجاد سطوح باندینگ در عاج و مینای دندان به شمار می‌رود. این ماده از نظر عمق نفوذ کاملاً خودمحدودشونده بوده و الگوی اچینگی را با استحکام بالا و حساسیت پایین برای مواد چسبنده پدید می‌آورد. همچنین این اسید اچ با داشتن ویسکوزیته ایده‌آل قرارگیری دقیق ماده ترمیمی بر روی دندان را تسهیل می‌نماید. خواص شیمیایی منحصر به فرد این محصول آن را به انتخابی مناسب برای مواد ترمیمی رزینی مبدل ساخته است.
ویسکوزیته این اسید اچ با فرمولاسیونی منحصر به فرد در ایده‌آل‌ترین سطح طراحی شده است. این ماده به دلیل داشتن خواص فیزیکی و شیمیایی بخصوص که موجب افزایش مویینگی می‌گردند قابل نفوذ به تمامی شیارهای ظریف دندان و سطوح اکلوسیو بوده و ضخامت آن به حدی است که مانع از خشک شدن زودرس یا حرکت بر روی سطوح افقی می‌گردد.
این ویسکوزیته بالا در کنار سری براش Blue Micro یا Inspiral به کار رفته به همراه این محصول موجب قرارگیری دقیق و کنترل بالا بر روی این ماده می‌گردد. اسید اچ الترادنت همچنین بدون برجای گذاشتن ماده اضافی از روی سطح پاک می‌شود. خاصیت خود محدودشوندگی یکنواخت الترا-اچ با عمق متوسط 9/1 میکرومتر و 15 ثانیه اچینگ از جمله دیگر مواردی است که موجب برتری این محصول بر نمونه‌های مشابه می‌گردد.
پرسلن اچ الترادنت (Ultradent Porcelain Etch)
پرسلن اچ ۹۰ ثانیه‌ای الترادنت در فرآیند اچینگ برای انواع ونیرها، روکش‌ها، بریج‌ها، اینلی، آنلی پرسلنی و نیز ترمیم شکستگی‌های پرسلن به کار می‌رود. سایلن (Silane) ۶۰ ثانیه‌ای الترادنت به منظور آماده‌سازی سطوح برای اتصال به رزین پس از اچینگ با هیدروفلوریک اسید به کار برده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده همزمان از سایلن و پرسلن اچ با رزین‌های باندینگ باکیفیت، در مقایسه با دیگر محصولات مشابه سطح استحکام بالاتری را به دست می‌دهد. از پرسلن اچ و نیز سایلن می‌توان برای مصارف داخل و خارج دندانی استفاده نمود.
- اسید اچ پرسلن الترادنت حاوی هیدروفلوریک اسید ۹ درصد بافری با ویسکوزیته بالاست.
- کنترل و استعمال این اسید اچ آسان است.
- فاقد اثر لکه‌گذاری بر روی کامپوزیت یا سیمان رزین است.
- سایلن یک محلول متشکل از یک جزء در نظر گرفته می‌شود.
- بیشترین میزان مقاومت باندینگ پرسلن به رزین از این طریق به دست می‌آید.
- پرسلن اچ و سایلن را می‌توان با مواد ترمیمی لیتیم دی سیلیکات نیز مورد استفاده قرار داد.
- فاقد گلوتن است.
آیا میدانستید بهترین نوع کامپوزیت در دندانپزشکی در مناسب‌ترین قیمت کدام است؟
اسید اچ بیسکو (Bisco Etch)
محصول اچ-۳۷ از این کمپانی آمریکایی حاوی اچ فسفریک اسید نیمه‌ژل به همراه بنزالکونیم کلرید (BAC) بوده و به منظور انجام فرآیند اچینگ مینا و عاج دندان قبل از باندینگ به کار می‌رود. در این محصول از ضخیم‌کننده پلیمری استفاده شده است که به نحوی مؤثر لایه اسمیر را حذف نموده و مینا و عاج دندان را اچ و دمینرالیزه می‌کند. این ماده را می‌توان در نواحی کوچک و دور از دسترس مثلاً در درمان روت کانال یا آندرکات نیز به کار برد. اسید اچ بیسکو با غلظت ۳۵ درصد (Uni-Etch) با ویسکوزیته بالا و در بر داشتن BAC برای لبه‌های مینای دندان در فرآیند سلف اچ به کار می‌رود.
از جمله نقاط قوت و مزایای این اسید اچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت شست و شوی کامل و سریع بدون بر جای گذاشتن مواد مداخله‌گر با باندینگ
- رنگ آبی این محصول موجب دید و کنتراست بهتر می‌گردد
- خواص سطحی منحصر به فرد این محصول محیطی با حداکثر ریتنشن را در سطح میکروسکوپی ایجاد نموده و موجب تسهیل اتصال مؤثر می‌گردد.
- سیستم انتقال بالک از طریق سرنگ
- حاوی بنزالکونیم کلرید (BAC) که یک عامل ضدمیکروبی است.
- خاصیت تیکسوتروپیک
- حالت نیمه ژل
- عدم رسوب فیلر بر روی سطوح
پرسلن اچ بیسکو (Bisco Porcelain Etch)
پرسلن اچ بیسکو اتصال بین پرسلن و سیمان‌های دندانی را از طریق افزایش سطح مقطع پرسلن تسهیل می‌نماید. اثر این ماده مشابه فرآیند سندبلاست بوده؛ با این تفاوت که اثربخشی و قابلیت کنترل آن بیشتر است. ماده اچ پرسلن در ابعاد میکروسکوپی سطح شیشه یا پرسلن و پروتزهای فلدسپاتیک را زبر و خشن (اچ) می‌گرداند. این محصول در دو غلظت ژل هیدروفلوریک اسید ۴ و ۵/۹ درصد موجود است. با استفاده از غلظت ۵/۹ درصد این محصول می‌توانید به نحوی چشمگیر در زمان خود صرفه جویی کنید. به علاوه ژل بریر (Barrier gel) در اینجا از آسیب به بافت‌های اطراف جلوگیری می‌نماید. پرسلن اچ بیسکو در قالب یک سرنگ ۵ گرمی تولید و به بازار عرضه می‌گردد.
اسید اچ ماکوئرا (Maquira Acid Gel)
اسید اچ ماکوئیرا ساخت کشور پرتغال بوده و با در برداشتن غلظت بالایی از فسفریک اسید (۳۷ درصد) بیشترین اثربخشی را بر روی عاج و مینای دندان خواهد داشت. به این ترتیب با استفاده از اسید ژلاتینه ماکوئیرا می‌توانید از ریتنشن بالای متریال رزین اطمینان حاصل کنید. ویسکوزیته مناسب و استفاده از رنگ آبی در این محصول موجب می‌شود که دندانپزشک به خوبی قادر به دیدن ناحیه تحت درمان بوده و از هدر رفتن ماده مصرفی جلوگیری گردد. خاصیت آنتی باکتریال این محصول به دلیل وجود کلرهگزیدین ۲ درصد در فرمولاسیون آن است. اسید اچ ماکوئیرا را می‌توانید در سه سرنگ هر یک به حجم ۵/۲ میلی‌لیتر به همراه سری‌های متعدد خریداری کنید.
اسید اچ دنتکس (DX. Etch 37)
کمپانی دنتکس یک کمپانی چینی است که با تولید محصولات و تجهیزات مرغوب دندانپزشکی توانسته جایگاه خود را به عنوان یکی از برندهای مطرح در این عرصه تثبیت نماید.
ژل اسید اچ دنتکس یک ژل پلیمری است که با در برداشتن فسفریک اسید 37 درصد برای استفاده بر روی عاج و مینای دندان طراحی شده است. این ژل سطح جذب لازم برای اتصال موفق را در ابعاد میکروسکوپی فراهم می‌آورد. ضخیم‌کننده پلیمری در این محصول به آن خاصیت تیروتروفیک بخشیده و هندلینگ آن را آسان می‌سازد. اسید اچ به سرعت و بدون بر جای گذاشتن بقایا قابل شستشو و پاکسازی است. این محصول در قالب سرنگ‌های حاوی ۵ میلی‌لیتر ماده اچینگ با تیپ‌های متعدد و قیمت بسیار مناسب به بازار عرضه می‌شود.
اسید اچ مروابن (Morvabon)
اسید مروا-اچ (MorvaEtch) ساخت کمپانی ایرانی مروابن بوده و با کیفیتی بی‌نظیر در بازار رقابت با اسیدهای اچ اروپایی و آمریکایی جای خود را باز کرده است. ترکیب پایه این ژل از فسفریک اسید با غلظت ۳۷ درصد تشکیل شده است که پرکاربردترین ماده به کار رفته در اچینگ مینا یا عاج دندان به شمار آمده و موجب ریتنشن هرچه بیشتر متریال رزین می‌گردد. ویسکوزیته مناسب و وجود رنگ در این محصول موجب ایمنی در مصرف آن گردیده و دید دندانپزشک را در هنگام کار با این ماده افزایش می‌دهد. مزایای استفاده از این اسید اچ عبارتند از:
- ویسکوزیته کافی
- وجود رنگ آبی که دید بهتری از محل درمان به دست می‌دهد
- عملکرد ضدباکتریال قوی (به دلیل وجود ترکیب کلرهگزیدین ۲ درصد در آن)
- استفاده جهت اچ عاج و مینای دندان
- قیمت مناسب در مقایسه با کیفیت بالا
اسید اچ پرسلن مروابن (Cera-Etch)
این ژل حاوی اسید فلوئوریک ۹ درصد بوده و به منظور اچ کردن انواع پرسلن به کار برده می‌شود. از اسید اچ پرسلن مروابن می‌توان برای ایجاد باندینگ قوی با کامپوزیت‌ها و مواد رزینی بهره برد. همچنین در مواردی که پرسلن شکستگی پیدا می‌کند نیز می‌توان از اسید سرا اچ برای ترمیم استفاده کرد. سرنگ‌های ۲/۴ میلی‌لیتری این محصول در کلینیک‌های دندانپزشکی در سرتاسر ایران به کار برده می‌شوند.
اسید اچ نیک‌درمان (H1 Mega Etch)
این اسید اچ حاوی ۵۰ میلی لیتر (۶۵ گرم) ژل فسفریک اسید ۳۷ درصد بوده و مطابق با استانداردهای بین‌المللی در داخل کشور تولید می‌شود. قیمت مناسب این محصول در کنار فرمولاسیون بی‌نظیر آن موجب گرایش بسیاری از کلینیک‌های دندانپزشکی و دندانپزشکان به استفاده از این اسید اچ گردیده است. باندینگ فوق‌العاده و ویسکوزیته مناسب این محصول از دیگر نقاط قوت آن به شمار می‌رود. ژل اسید اچ ۳۷ درصد جامبو مورد تأیید پژوهشکده مواد دندانی دانشگاه شهید بهشتی است.
ژل اسید اچ سرنگی نیک‌درمان نیز به صورت کیت‌های حاوی ۴ سرنگ ۵/۲ میلی‌لیتری و ۳ سرنگ ۵/۲ میلی‌لیتری اسید اچ ۳۷ درصد به فروش می‌رسد. برای انتخاب محصول مورد نظر خود از این کمپانی می‌توانید به فروشگاه وب‌سایت دنتیوا مراجعه کنید.
سخن آخر
اسیدهای اچ یکی از مواد پرکاربرد در انجام فرآیندهای ترمیمی دندان به شمار می‌روند. کمپانی‌های مطرح زیادی در زمینه تولید اسید اچ به فعالیت می‌پردازند که از میان آن‌ها اسامی شناخته شده‌ای چون ماکوئیرا، الترادنت، بیسکو و… دیده می‌شود. برخی از شرکت‌های معتبر تجهیزات دندانپزشکی تولید داخل از قبیل مروابن و نیک‌درمان نیز در زمینه تولید مواد اچینگ به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته و این محصولات را با قیمتی مقرون به صرفه و کیفیتی هم‌تراز با برندهای اروپایی و آمریکایی به بازار عرضه می‌کنند. شما می‌توانید تمامی این محصولات را در فروشگاه وب‌سایت دنتیوا بیابید. دقت داشته باشید که انتخاب بهترین اسید اچ تابعی از عوامل مختلف از قبیل نوع ترمیم دندان، تجهیزات به کار رفته و بودجه شما خواهد بود.
