پرداخت یا پالیش دندان متدی است که از طریق آن می‌توان از بروز بسیاری از مسائل و مشکلات دهان و دندان جلوگیری نمود. در این روش دندانپزشک با پاکسازی سطوح دندانی، ظاهری تمیز و درخشان را به دندان‌ها بخشیده و سلامت این عضو مهم را تضمین می‌نماید. برای دستیابی به بهترین نتایج، این پروسه بایستی توسط دندانپزشک مجرب و با استفاده از ابزارهای تخصصی پالیش و پرداخت در مطب دندانپزشکی انجام گیرد.
در این مطلب قصد داریم در مورد متدها و ابزارهای پالیش به شما اطلاعاتی را ارائه داده و بایدها و نبایدهای استفاده از این ابزارها را یادآور شویم.
پالیش و پرداخت دندان چیست؟
یکی از مهمترین مراحل، هنگام انجام فرآیندهای ترمیمی و زیبایی در دندانپزشکی، پالیش و پرداخت دندان‌‌هاست. فرایند پالیش و پرداخت در بسیاری از امور دندانپزشکی مثل روکش کردن دندان و پرکردن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زمانی که دندانپزشک مقداری از مواد روکش دندان، مانند کامپوزیت را روی سطح دندان قرار می‌دهد، باید با کمک ابزارهای پالیش و پرداخت سطح دندان را کاملا صاف و صیقلی کند.
این کار باعث می‌شود سطوح دندانی همتراز و یکدست شوند و شخص مشکلی برای جویدن غذا نداشته باشد.
پالیش و پرداخت دندان‌ها باعث می‌شود باکتری‌ها و مواد آلوده، نتوانند در اطراف دندان تجمع پیدا کنند و به این ترتیب از ایجاد جرم روی سطح دندان جلوگیری شود.
در صورتی که دندان‌ها بعد از انجام روکش یا پر کردن دندان پالیش نشوند، ممکن است حساسیت لثه و دندان بروز کند.
علاوه بر این، پالیش و پرداخت دندان‌ها بر ظاهر و زیبایی دندان نیز تاثیرگذار است. فرآیند پالیش و پرداخت می‌تواند مواد اضافی که از لبه‌های دندان بیرون زده است را تراش دهد و به این ترتیب ظاهر زیبایی برای دندان‌های شما ایجاد کند.
انواع متدهای پالیش دندان کدامند؟
دندانپزشک بسته به شرایط بهداشتی بیمار، ممکن است تکنیک‌های مختلفی را در پالیش دندان به کار گیرد. در ادامه به معرفی مختصر هرکدام از این تکنیک‌های پالیش می‌پردازیم:
پالیشینگ درمانی (Therapeutic Polishing)
پس از انجام جراحی‌های دندان، ممکن است دندانپزشک تشخیص دهد که سمنتوم (Cementum) که در حالت عادی از ریشه‌های دندان‌ها محافظت می‌کند احتیاج به پالیش داشته و بنابراین از طریق فرآیند پالیشینگ درمانی، سطح سمنتوم را از اندوتوکسین‌ها و میکروارگانیسم‌های موجود بزداید.
پالیشینگ کورونال برای مصارف زیبایی (Cosmetic or Coronal Polishing)
در این تکنیک از ترکیبات هموارکننده با ذرات فوق‌العاده کوچک برای اعطای ظاهر درخشان به مینای دندان استفاده می‌شود. تیپ‌های پالیش کورونال هرگونه لکه و تجمع پلاک را از سطح دندان‌ها می‌زدایند. در این روش درجه پالیشینگ گاهی به حدی است که سطح مینای دندان پس از پالیش، نور را از خود بازتاب می‌دهد.
پالیش سطحی (Superficial Polishing)
این متد برای پالیش کردن تاج دندان به کار می‌رود. پالیش سطحی علاوه بر فواید درمانی خود، موجب ارتقای ظاهر دندان‌ها نیز می‌گردد.
پالیش انتخابی (Selective Polishing)
این تکنیک با نام‌های دیگر حذف خارجی (Extrinsic stain elimination) یا حذف انتخابی لکه (Selective stain elimination) نیز شناخته می‌شود. معمولاً از این روش پس از انجام فرآیند اسکیلینگ و برای حذف لکه‌های باقی مانده استفاده می‌گردد.
راهنمای خرید انواع هندپیس دندانپزشکی را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
انواع ابزارهای پالیش
انواع مختلفی از ابزارهای پالیش امروزه در حرفه دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی این ابزارها را می‌توان در دو دسته ابزارهای اتوماتیک و ابزارهای دستی پالیش جای داد.
پالیش اتوماتیک دندان با استفاده از یک موتور مکانیکی انجام می‌گیرد؛ در حالیکه برای استفاده از ابزارهای دستی احتیاج به مهارت اپراتور خواهد بود.
ابزارهای دستی خود شامل نوارهای پالیش (Polishing strips) و Porte publisher بوده و از بین ابزارهای اتوماتیک نیز می‌توان رابر کاپ‌ها (Rubber cup) و ایرپالیش‌ها یا پالیشرهای Air-Powder را نام برد.
از بین مواردی که ذکر کردیم در ادامه می‌خواهیم به بررسی بیشتر رابر کاپ‌ها و پالیشرهای Air-Powder بپردازیم. این پالیشرها بیشترین کاربرد را در مصارف فوق به خود اختصاص می‌دهند.
مشخصات، قیمت و خرید مولت پرداخت را در فروشگاه تجهیزات دندانپزشکی دنتیوا مقایسه کرده و خرید کنید.
رابر کاپ چیست؟
در این تکنیک از یک مته دندانپزشکی با سرعت پایین به همراه رابر کاپ یا براش استفاده می‌شود. کاپ در داخل خمیر پالیش دندان غوطه‌ور شده و سپس بر روی دندان قرار می‌گیرد. جنس این خمیر به گونه‌ای طراحی شده که زبری آن موجب زدودن هرگونه لکه یا پلاک از سطح دندان می‌گردد.
ایرپالیش
در دستگاه‌های ایرپالیش یا پالیشرهای Air-Powder، از فشار سریع هوا و آب برای پالیش دندان‌ها استفاده می‌شود. گاهی اوقات این دستگاه‌ها به همراه یک سری مخصوص برای حذف پلاک‌ها با امواج فراصوت به کار می‌روند.
ایرپالیش برای پاکسازی فواصل بین دندان‌ها و شکاف‌هایی که امکان دسترسی به آن‌ها توسط رابر کاپ وجود ندارد ایده‌آل بوده و می‌توان تمامی پلاک‌های موجود در بالای خط لثه را با کمک این ابزارها از میان برداشت.
ترکیب پودری به کار رفته در ایرپالیش اغلب از جنس جوش شیرین بوده و در مواردی می‌توان آن را با یکی از مواد زیر نیز جایگزین کرد:
- کلسیم سدیم فسفوسیلیکات
- کلسیم کربنات
- آلومینیوم تری هیدروکساید
- گلایسین
- امری (Emery)
- سیلیکا
- پرلیت (Perlite)
ایرپالیش برای دندان‌های حساس و همچنین افرادی که از بریس ارتودنسی استفاده می‌کنند نیز انتخابی ایده‌آل به شمار می‌آید.
برای آشنایی با انواع فورسپس دندانپزشکی کلیک کنید و برای خرید فورسپس دندانپزشکی اینجا کلیک کنید.
ایرپالیش یا پالیش مکانیکی؟ کدام روش بهتر است؟
هر یک از متدهایی که برای پالیش دندان معرفی کردیم، مزایای مخصوص به خود را دارند. با این حال در برخی موارد استفاده از ایرپالیش ممنوعیت داشته و بنابراین پیش از استفاده از این ابزارها بایستی با موارد ممنوعیت ایرپالیش آشنایی داشته باشید.
برخلاف پالیش مکانیکی، در ایرپالیش از هندپیس و اسکیلر (Scaler) فراصوت سبک‌تری استفاده می‌شود. ایرپالیش با استفاده از فشار هوا و آب و ایجاد اصطکاک از طریق ترکیب پودری خود موجب از بین رفتن پلاک‌ها می‌گردد.
ایرپالیش‌ها از اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی به بازار عرضه شدند و از آن زمان با کاربرد فراوان در عرصه دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
انواع ابزار ترمیمی دندانپزشکی را در فروشگاه مواد و تجهیزات دندانپزشکی دنتیوا بررسی کنید.
مزایای ایرپالیش را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- کاهش مدت زمان درمان
- خستگی کمتر
- از بین رفتن لکه‌های دندان به شکلی کارآمد
علی رغم این نقاط قوت، جنبه‌های منفی استفاده از ایرپالیش‌ها نیز بایستی مد نظر قرار گیرد.
از به کارگیری ایرپالیش در بیماران زیر بپرهیزید
- افرادی که رژیم‌های کم نمک مصرف می‌کنند
- افرادی که فشار خون بالا دارند
- مبتلایان به بیماری‌های تنفسی
- افراد مبتلا به عفونت
- افرادی که از بیماری آدیسون (کم کاری غده فوق کلیه) یا بیماری کوشینگ (پرکاری غده فوق کلیه) رنج می‌برند
یکی دیگر از نقاط ضعف ایرپالیش‌ها این است که به عقیده برخی دندانپزشکان اصطکاک زیادی را با بافت لثه ایجاد کرده و موجب تحریک و التهاب آن می‌گیرد. در حالی که در خصوص پالیشرهای مکانیکی محدودیت‌های فوق وجود نداشته و این پالیشرها عمدتاً آسیب بافتی کمتری را به لثه وارد می‌کنند.
نکات مهم در استفاده از ابزار پرداخت و پالیش
در ادامه این مقاله به صورت موردی نکات مهم در استفاده از ابزارهای پالیش را برشمرده و به شما در به کارگیری صحیح این ابزارها یاری خواهیم رساند:
- اگر از شنک (Shank)های پلاستیکی و یک بار مصرف استفاده می‌کنید، از سلامت شنک اطمینان حاصل کنید.
- اگر از این شنک‌های پلاستیکی استفاده نمی‌کنید، باید تایم مجزایی را به متصل کردن شنک اختصاص دهید. سپس از اتصال درست آن مطمئن شوید. شنک‌هایی که اتصال آن‌ها به درستی صورت نگرفته باشد، در محل خود لق می‌زنند و بنابراین اتصال تیپ به شنک ناپایدار خواهد بود. همچنین می‌توانید از شنک‌هایی که از قبل اتصالات آن‌ها صورت گرفته استفاده کنید.
- مراحل کار و پروسه پالیشینگ مد نظر خود را کامل بشناسید. در بسیاری از موارد، سیستم‌های پالیش یک بار مصرف متشکل از چندین مرحله بوده و بنابراین برای اطمینان از انجام صحیح هر یک باید از قبل در خصوص پروسه پالیشینگ اطلاع داشته باشید.
- گردن ابزار پالیشر خود را ارزیابی کنید. ابزارهایی که گردن تیپر شده دارند، علاوه بر اینکه نتایج بهتری را از نظر ظاهری در اختیارتان قرار می‌دهند، دید شما را نیز در حین کار افزایش داده و موجب تفاوت محسوس در کیفیت کار می‌گردند. این در حالی است که استفاده از ابزارهای با گردن ضخیم و یا مستقیم میدان دید و در نتیجه درجه تسلطتان را به فیلد مورد نظر کاهش می‌دهند.
- سعی کنید از سیستم‌های یک بار مصرف برای پالیش و پرداخت دندان استفاده کنید. سیستم‌های چندبار مصرف احتیاج به این دارند که مدت زمان قابل توجهی را صرف ارزیابی آن‌ها از جهت تمیزی ابزار پالیش نمایید. چراکه معمولاً دبری‌ها (debris) در داخل لومن این ابزارها جمع می‌شوند که دسترسی به آن‌ها دشوار است. اگرچه این سیستم‌های یک بار معمولاً مصرف قیمت بالاتری دارند، اما با انتخاب نمونه‌های مقرون به صرفه می‌توانید در زمان و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.
- اگرچه پالیشینگ دندان تقریباً برای همه افراد امکان‌پذیر بوده و خطری برای بیماران در بر ندارد، اما توصیه می‌شود که برای بیمارانی که دندان‌هایشان بیش از اندازه حساس است از رابر کاپ‌ها برای پالیش دندان استفاده کنید. این ابزارها کمتر از ایرپالیش‌ها موجب تحریک لثه و تشدید حساسیت می‌گردند.
- اغلب به افرادی که دچار اروزیون‌های شدید یا سابقه سایش دندان‌ها هستند، توصیه می‌شود که در تصمیم خود برای پالیشینگ تجدید نظر کنند.
- پالیش دندان به تنهایی از پوسیدگی جلوگیری نمی‌کند و باید آن را به عنوان جزئی از روتین مراقبتی دندان شامل اسکیلینگ و استفاده از نخ دندان در مطب دندانپزشکی به حساب آورد.
- معمولاً به بیماران توصیه می‌شود که هر شش ماه برای اسکیلینگ و پالیشینگ دندان‌های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنند. با این حال، هیچ دو بیماری کاملاً مشابه یکدیگر نبوده و بنابراین نمی‌توان یک نسخه کلی را برای همگان تجویز کرد. برخی از افراد سریع‌تر از سایرین دچار پلاک دندانی می‌گردند و یا ممکن است از مشکلات زمینه‌ای پریودنتال یا بیماری پریودنتال رنج ببرند. در خصوص این افراد پالیشینگ هر دو ماه یک بار توصیه می‌شود.
مزایای فرآیند پالیشینگ دندان
پرداخت یا پالیش دندان به منظور از بین بردن هرگونه لکه، پلاک یا میکروارگانیسم‌‌ها از سطح دندان انجام می‌گیرد. این روش در مقایسه با فرآیند اسکیلینگ (Scaling) یا دیپ کلینینگ (Deep cleaning) از مزایای بیشتری برخوردار بوده و بنابراین به عنوان روش ارجح در پاکسازی دندان‌ها در نظر گرفته می‌شود. برخی از مهمترین مزایای استفاده از ابزارهای پالیش عبارتند از:
- پالیش دندان یکی از بهترین فرآیندهای دندانپزشکی است که باعث بهبود ظاهر و طرح لبخند می‌شود. قرار گرفتن مواد روکش یا پرکننده روی دندان، به تنهایی ظاهر چندان مناسبی ندارد و فرآیند پالیش و پرداخت می‌تواند دندان‌ها را درخشان و زیبا کند.
- فرآیند پالیش و پرداخت قادر است لکه‌های حاصل از مصرف بیش از حد قهوه، سیگار یا چای را از بین ببرد. این مواد غذایی یا سیگار به مرور زمان باعث تیره شدن مینای دندان می‌شوند. فرآیند پالیش دندان، لایه بسیار نازکی از از سطح مینای دندان را تراش می‌دهد و باعث از بین رفتن این لکه‌ها می‌شود.
- پالیش دندان هیچ‌گونه دردی را متوجه بیماران نمی‌سازد.
- موجب ظاهر درخشنده و تمیز دندان‌ها می‌گردد.
- از تشکیل بیوفیلم یا همان پلاک دندان جلوگیری می‌کند.
- لکه‌های ناشی از قهوه، چای، سیگار و… را از بین می‌برد.
- موجب هموار ساختن سطح دندان می‌گردد.
- از التهاب و بیماری لثه جلوگیری به عمل می‌آورد.
معایب فرآیند پالیش دندان
پیش از این فرآیند پالیشینگ به عنوان فرآیندی روتین در پیشگیری از بروز بیماری‌های دهان و دندان به شمار می‌رفت. اما امروزه تحقیقات نشان داده است که استفاده بی‌رویه از ابزارهای پالیش ممکن است موجب خوردگی مینای دندان و در نتیجه استعداد بیشتر بروز پلاک و پوسیدگی گردد؛ از همین رو، اکنون دیگر این روش به طور روتین به کار برده نمی‌شود. به عبارت دیگر، امروزه بیماریابی و گزینش افرادی که از این متد بیشترین سود را خواهند برد، گامی بسیار مهم در فرآیند پالیشینگ تلقی می‌گردد.
از سوی دیگر برخی از لکه‌های دندان مختص به سطوح داخلی بوده و بنابراین در طی فرآیند پالیشینگ از بین نمی‌روند. عواملی که موجب ایجاد چنین لکه‌هایی می‌شوند عبارتند از:
- مصرف آنتی بیوتیک‌ها
- برخی عفونت‌ها
- بیماری‌های ارثی
- تجمع کلسیم
در این موارد، معمولاً پالیش دندان اثر چندانی نداشته و بنابراین توصیه نمی‌شود.
جمع بندی درباره استفاده از ابزار پالیش و پرداخت
بیماری‌های لثه عمدتاً در نتیجه انباشته شدن پلاک‌ها و باکتری‌های مضر بر روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌گردند. ایده‌آل‌ترین روش برای از بین بردن این مواد مسواک زدن مرتب و روزانه است.
با این حال، علی رغم تکنیک مناسب و رعایت کامل بهداشت دهان نیز امکان دسترسی به برخی سطوح دندانی توسط مسواک وجود نداشته و در همین نواحی باکتری‌های و پلاک‌ها تجمع می‌یابند. اگر این روند ادامه پیدا کند، پلاک‌ها ضخیم‌تر شده و لایه‌ای از جرم تیره رنگ را روی دندان‌ها ایجاد می‌کنند که با مسواک زدن نیز پاک نمی‌شود.
فرآیند پالیشینگ موجب بهبود چشمگیر ظاهر دندان‌ها می‌گردد. با این حال باید دقت داشته باشید که پالیشینگ در کنار سایر تکنیک‌های مراقبتی دندان مانند مسواک زدن مرتب و صحیح، استفاده از نخ دندان یا واتر جت و اسکیلینگ متناوب در مطب دندانپزشکی معنا پیدا خواهد کرد. همچنین رعایت نکات تکنیکی در حین استفاده از پالیش دندان نیز در دستیابی به نتایج دلخواه بسیار تعیین‌کننده خواهد بود.
