تردیدی وجود ندارد که رادیوگرافی با استفاده از سنسور همچنان غالب‌ترین روش تصویربرداری دیجیتال در حرفه دندانپزشکی محسوب میگردد. علی رغم این موضوع، در طی چند سال اخیر، نوع دیگری از تصویربرداری دیجیتال به نام تصویربرداری فسفر پلیت محبوبیت فزاینده‌ای در بین متخصصان این رشته پیدا کرده است. از همین رو در حال حاضر کمپانی‌های متعدد و مشهوری این فسفرپلیتها را با بالاترین کیفیت تولید و در اختیار دندانپزشکان قرار می‌دهند.
- در این مقاله قصد داریم به شما کاربردهای فسفرپلیت در دندانپزشکی را شرح داده و به بررسی عللی که این سیستمهای تصویربرداری را به انتخابی ایده‌آل در حرفه دندانپزشکی مبدل می‌سازند، بپردازیم. پس از خواندن مطالب این مقاله شما قادر خواهید بود نقاط تمایز این تکنیک تصویربرداری را از دیگر سیستمهای رادیوگرافی در دندانپزشکی برشمرده و بسته به شرایط بیماران خود از این تکنولوژی در تهیه تصاویر دقیق از ساختار دهان و دندان به نحو احسن بهره جویید.
فسفرپلیت چیست؟
فسفر تحریک پذیر با نور (photostimulable posphor) یا PSP در تکنیک‌های تصویربرداری فسفرپلیت به عنوان ماده اولیه اصلی کاربرد داشته و در ثبت تصاویر دیجیتال از دندان و دهان نقش بسزایی را ایفا می‌کند. پلیتهای PSP نیز مانند هر ابزار دیگری در حرفه دندانپزشکی از یک سری نقاط قوت و ضعف به خصوص مقایسه با تصویربرداری با سنسور برخوردارند.
از جمله نقاط قوت این ابزارها می‌توان به هندلینگ آسان این پلیتها اشاره کرد که موجب میگردد استفاده از آن‌ها تا حد زیادی به فیلمهای رادیوگرافی شباهت یافته و بنابراین امکان کوچ کردن از فیلمهای رادیوگرافی قدیمی به این تکنولوژی به آسانی فراهم گردد.
اگرچه سنسورها همچنان به قبضه بازار سیستمهای تصویربرداری دندانپزشکی در سال‌های آتی ادامه خواهند داد، بد نیست که حرفه مندان این ریشه سیستمهای فسفرپلیت را نیز به عنوان جایگرین و یا مکمل سیستمهای برپایه سنسور لحاظ نمایند. استفاده از فسفرپلیتها بسیار آسان و راحت بوده و نیاز چندانی به آموزش کادر درمانی دندانپزشکی نخواهد داشت.
به علاوه این سیستمها در درازمدت مقرون به صرفهتر از سنسورها در نظر گرفته می‌شوند. اگرچه امکان استفاده از این فسفرپلیتها برای تمامی بیماران وجود ندارد، توصیه می‌شود که دندانپزشکان حتماً این تکنولوژی را به عنوان یک روش مضاعف رادیوگرافی در مطب خود در نظر آورند.
چرا باید از سرنگ شست و شوی دندانپزشکی استفاده کنیم؟ را در این مقاله مطالعه کنید.
کاور فسفرپلیت چیست؟
تمامی پلیتهای PSP حساس به نور بوده و بنابراین بایستی در هنگام مصرف در یک کاور محافظ قرار داده شوند. دندانپزشکان هر یک برای انتخاب مناسب‌ترین کاور فسفرپلیت برای حرفه خود از معیارهای بخصوصی استفاده می‌کنند. مهمترین مواردی که بایستی در این تصمیم گیری مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:
- میزان سهولت در کار گذاشتن و بیرون آوردن پلیت
- سرعت باز و بسته کردن کاور
- سیاه بودن دو طرف کاور برای حذف کامل نور ورودی یا سیاه بودن تنها یک سمت کاور و شفاف بودن سمت دیگر که بسته به کاربرد مورد نظر تعیین میگردد.
تماس طولانی مدت با نور به تدریج باعث پاک شدن تصویر از روی پلیت میگردد. بنابراین نحوه نگهداری و پردازش این پلیتها در مطب دندانپزشکی عامل مهمی در انتخاب بهترین نوع کاور فسفرپلیت به شمار می‌رود.
برخی از دندانپزشکان کاورهای دوطرف سیاه را برای کار خود انتخاب می‌کنند؛ اما برخی دیگر برای تأیید لودینگ صحیح ترجیح می‌دهند از پلیت‌هایی که یک سمت شفاف دارند استفاده کنند.
اطلاعات جامع و کاربردی درباره سمان رزینی سلف کیور را در این مقاله مطالعه کنید.
فسفرپلیت با سیستمهای قدیمی رادیوگرافی چه تفاوت‌هایی دارد؟
هم برای دندانپزشک و هم دستیاران مشغول به این حرفه، استفاده از فسفرپلیتها بسیار ساده‌تر از دیگر سیستمهای بر پایه سنسور خواهد بود. به علاوه این پلیتها اغلب اوقات نازک‌تر از فیلمهای رادیولوژی بوده و می‌توان از آن‌ها در کیت‌های نگهدارنده RINN نیز استفاده نمود.
معمولاً پروسه ثبت تصویر در این دو روش شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارد. در حقیقت تصویر مورد نظر در سیستمهای فسفرپلیت به جای فیلم بر روی یک پلیت ظاهر میگردد.
برخلاف سنسورها، در این روش نیاز به هیچگونه سیم یا کابلی برای ثبت تصویر وجود نداشته و پلیتها پس از گرفتن عکس به یک دستگاه اختصاصی که مشابه یک پردازنده است منتقل می‌شوند. این دستگاه درواقع یک اسکنر لیزری است.
بسته به نوع سیستم مورد استفاده، پلیتها را می‌توان در داخل یک شیار یا بر روی صفحه درام کارتریج اسکنر قرار داد و سپس دستگاه را روشن نمود.
بلافاصله پس از ظاهر شدن تصویر، می‌توان آن را از طریق درگ کردن در داخل نرم افزار به مکان مناسب در تمپلیت منتقل نمود. اگرچه این فرآیند معمولاً سرعت پایین‌تری از سنسورها دارد، همچنان سرعت آن از فیلم رادیوگرافی بالاتر است.
راهنمای خرید اسید اچ در بهترین نوع و برند را در این مقاله بخوانید.
کاربردهای فسفرپلیت در دندانپزشکی چیست؟
به طور کلی کاربرد سیستمهای تصویربرداری از قبیل فسفرپلیت در تشخیص بیماریهای دندان و استخوان فک مطرح است.
می‌دانیم که بخش قابل توجهی از ساختارهای دندانی خارج از محدوده دید دندانپزشک قرار داشته و بنابراین تهیه تصویر رادیوگرافی از این ساختارها به تشخیص و درمان مناسب بیماریهای لثه و دهان کمک بسزایی خواهد کرد. برخی از مواردی که با استفاده از فسفرپلیت یا دیگر تکنیک‌های تصویربرداری می‌توان مورد بررسی قرار داد عبارتند از:
- تعداد، اندازه و محل دقیق دندانها
- پوسیدگیهای ابتدایی یا پیشرفته دندان
- از دست رفتن بافت استخوان به علت بیماری پریودنتال
- عفونت دندان
- شکستگی فک
- مشکلات اکلوژن دندان
- ضایعات موجود در داخل استخوانهای فک
- و دیگر ناهنجاری‌های دندان و استخوان
بسیاری از سیستمهای فسفرپلیت در صورتی که تنظیمات آن‌ها بر روی بالاترین درجه قرار گیرد قادر به کاور کردن ۲۰-۱۵ جفت خط به ازای هر میلی‌متر (lp/mm) خواهند بود.
اگرچه این عدد در مقایسه با برخی از سنسورها که رقمی نزدیک به ۲۵ lp/mm را گزارش می‌کنند پایین‌تر است، معمولاً عدد lp اهمیت چندانی نداشته و ذکر آن بیشتر به عنوان یک تاکتیک بازاریابی شناخته می‌شود.
راهنمای جامع و کاربردی انتخاب آینه‌های دندانپزشکی را در این مقاله مطالعه کنید.
واقعیت این است که چشم انسان فاقد توانایی تمایز دادن اعداد بالاتر از 12 lp/mm بوده و بیشتر تصاویری که ما قادر به دیدن آن‌ها هستیم، عمدتاً توسط مانیتور و سیستمهای کامپیوتری پردازش می‌گردند.
علاوه بر آن، در مقایسه با سنسورهای سخت، میدان دید به دست آمده توسط فسفرپلیتها وسیع‌تر بوده و حذف سیم‌های اضافی در این سیستمها موجب میگردد که بیماران بهتر بتوانند پلیتها را بین دندان‌های خود نگه دارند. این امر موجب افزایش کیفیت و دقت تصاویر به دست آمده از استخوان و بافت‌های حفاظت‌کننده اطراف آن میگردد.
به اشتراک گذاری تصاویر فسفرپلیت در بین متخصصان دندانپزشکی
تصاویر تهیه شده توسط سیستمهای فسفرپلیت را می‌توان به فرمت دیجیتال درآورد و با بزرگنمایی بالا جزئیات آن‌ها را با بیماران به بحث گذاشت. همچنان در صورت نیاز به ارسال این تصاویر به دندانپزشک دیگر می‌توانید به راحتی این تصاویر را پرینت کرده و در اختیار دیگر همکاران خود قرار دهید.
گاهی اوقات لازم است که نظر متخصص دیگری را در خصوص بیماران خود جویا شوید. در این صورت کاربرد فسفرپلیتها برای دندانپزشکی از راه دور یا تله دنتیستری نیز مطرح خواهد بود.
راهنمای خرید روکش موقت در بهترین نوع و برند را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
مزایای فسفرپلیتها
به طور کلی مزایای فسفرپلیت نسبت به فیلمهای رادیوگرافی متداول را می‌توان این گونه برشمرد:
- ماندگاری بالاتر
- عدم نیاز به پردازش تصویر به روش سنتی
- عدم نیاز به مواد شیمیایی برای ظاهر کردن تصاویر
- امکان استفاده مجدد پس از ضد عفونی ساختن پلیتها
بنابر ادعای کمپانی‌های سازنده این پلیتها می‌توانند تا ۷۵۰ الی ۱۰۰۰ نوبت برای تشخیص ناهنجاری‌های دندان به کار روند. البته در عمل این نتایج در اغلب موارد قابل دستیابی نبوده و عوامل مختلفی ممکن است بر ماندگاری این PSPها اثر بگذارند. از جمله ممکن است بر روی این پلیتها خراش ایجاد شود و یا به کلی از دور خارج گردند. بنابراین امکان استفاده مجدد از این ابزارها برای 500 نوبت بسیار خوش‌بینانه خواهد بود. با این حال، هزینه تمام شده برای هر پلیت نیز به حدی نیست که این مسئله دردسرساز تلقی گردد.
به علاوه این سیستمها در مقایسه با سنسورهای رادیوگرافی نیز از مزایایی برخوردارند که عبارتند از:
- صرفه اقتصادی بالا در مقایسه با سیستمهای گران‌قیمت بر پایه سنسور
- انعطاف بالای PSP و امکان استفاده از آن در نواحی خلفی دهان؛ برخلاف سنسورهای بزرگ و دست و پاگیر قدیمی
معایب فسفرپلیتها
معایب فسفرپلیتها را نیز می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود:
- نیاز به پردازش تصویر برخلاف سیستمهای برپایه سنسور که تصویر را بلافاصله به طور مجازی ظاهر می‌کنند
- نیاز به دقت در نگهداری و هندلینگ مناسب این فسفرپلیتها برای افزایش ماندگاری آن‌ها
بهترین زمان استفاده از پالپ تستر دندانپزشکی را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
سنسورهای دیجیتال RVG
سنسور RVG یک نوع سنسور دیجیتال داخل دهان (اینترااورال) با قابلیت به کارگیری آسان است که در آن از تکنولوژی سیماس (CMOS) یا فناوری نیم‌رسانای اکسید-فلز مکمل بهره گرفته شده است.
سنسورهای دیجیتال RVG به کاربران این امکان را می‌دهند که تصاویری با بالاترین میزان رزلوشن مکانی را به دست آورند. این امر از طریق کاهش سایز پیکسل‌ها تا ابعاد 20 میکرومتر امکان‌پذیر شده است.
سنسور دیجیتال داخل دهان RVG را می‌توان نوعی ابزار گیرنده تصویر در نظر آورد که به گونه‌ای طراحی شده است که بتوان آن را همراه با یک دستگاه تولیدکننده اشعه ایکس به کار برد. از این سنسورها می‌توان در تمامی بیماران، صرف نظر از سن و جنسیت آن‌ها بهره جست.
کاربرد سنسورهای RVG هم در بازار ابزارهای دندانپزشکی و هم به عنوان یک تکنولوژی نوین در عرصه رادیولوژی مطرح است. این سنسورها در دو سایز مختلف به بازار عرضه می‌شوند:
- سنسور RVG با سایز ناحیه فعال ۳۰/۱ در ۲۰ میلی متر
- سنسور RBG با سایز ناحیه فعال ۳۳/۲ در ۲۵ میلی متر
تفاوت فسفر پلیت و RVG در چیست؟
هر دو این سیستمهای تصویربرداری، یعنی سیستمهای مبتنی بر فسفر پلیت و RVG نتایج نسبتاً یکسانی را در اختیار دندانپزشکان قرار می‌دهند.
با این حال این ابزارها تفاوت‌هایی کلیدی با یکدیگر دارند که موجب تمایز عمده آن‌ها از یکدیگر می‌شود. این تمایز به ويژه از جنبه انطباق با برخی التزامات بخصوص حائز اهمیت بوده و بنابراین لازم است که پیش از انتخاب هر یک از این سیستمها به عنوان تکنولوژی ارجح در حرفه خود حتماً این نکات را مدنظر قرار دهید. در ادامه به ویژگی‌های هر یک از سنسورهای دیجیتال RVG و فسفر پلیتها اشاره می‌کنیم.
مزایای سنسورهای دیجیتال RVG در مقایسه با فسفر پلیتها
از جمله مزایای این سنسورهای دیجیتال در مقایسه با تصویربرداری با فسفر پلیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت پردازش: سنسورهای دیجیتال بدون شک سریع‌ترین سیستم برای تصویربرداری دندان به شمار می‌آیند. مدت زمان اکسپوژر با اشعه ایکس در این سنسورها در حد ۱۰/۰ ثانیه بوده و اطلاعاتی که توسط چندین سنسور در داخل دهان جمع آوری می‌شود در نهایت به یک تصویر دیجیتال مبدل شده و بر روی صفحه نمایشگر ظاهر میگردد.
- تصاویر با رزلوشن بالا: سنسورهای دیجیتال RVG تصاویری با رزلوشن بالا را ایجاد نموده و به این ترتیب در ارتقای دقت تشخیصی نقش مهمی را ایفا می‌کنند. این تصاویر با کیفیت تنها در ظرف مدت چند ثانیه گرفته شده و می‌توان آن‌ها را پس از پردازش با نرم افزارهای مخصوص نیز مورد بررسی قرار داد.
- ماندگاری: اکثر سنسورهای دیجیتال مانند سنسورهای RVG برای استفاده در درازمدت طراحی شده و ماندگاری بسیار بالایی را از خود نشان می‌دهند. این سنسورها ضدآب و ضدغبار بوده و می‌توان آن‌ها را به آسانی ضدعفونی نموده و مجدداً مورد استفاده قرار داد.
- انعطاف پذیری: انعطاف پذیری بالای سنسورهای دیجیتال RVG را می‌توان از جمله دیگر برتری‌های این سنسورها در مقایسه با سیستمهای فسفر پلیت در نظر آورد.
- دسترسی آسان: چارت‌های ایکس ری تهیه شده از بیماران با این روش، به صورت دیجیتال ثبت و ضبط گردیده و در نتیجه در صورت نیاز در هر زمان امکان دسترسی آسان به آرشیو این تصاویر وجود خواهد داشت.
- بازده بالا: سرعت و انعطاف پذیری بالای کار با سنسورهای دیجیتال RVG موجب افزایش بازده کار در مطب دندانپزشکی میگردد. این سیستمها با کاهش زمان مورد نیاز برای آماده سازی تصاویر ایکس ری و همچنین به حداقل رساندن میزان اکسپوژر و نیاز به پردازش تصویر، کارآیی بالایی را به امر تشخیص و درمان مشکلات دهان و دندان می‌بخشند.
در نقطه مقابل، نقاط ضعف فسفر پلیتها نیز به محبوبیت هرچه بیشتر سنسورهای دیجیتال RVG دامن خواهد زد. برخی از این نقاط ضعف عبارتند از:
- علی رغم استفاده از سیستمهای دیجیتال فسفر پلیت، همچنان زمان پردازش تصاویر رادیوگرافی تهیه شده با این روش معضلی مهم به شمار می‌آید. تصویربرداری با فسفر پلیت تقریباً به اندازه تصویربرداری با فیلمهای ایکس ری قدیمی وقت‌گیر خواهد بود.
- فسفر پلیتها نسبت به نور حساس بوده و بایستی در محافظت از آن‌ها نهایت دقت را به خرج داد. این پلیتها بایستی بعد از هر بار استفاده در پوشش محافظ قرار داده شوند و در صورت عدم رعایت این نکته، ایجاد آرتیفکت، پاک شدن یا آسیب به فیلم اجتناب ناپذیر خواهد بود.
- در صورت خراب شدن یا پارگی پوشش محافظ فسفر پلیت، ممکن است مواد سمی وارد دهان بیمار شده و سلامت وی را به خطر بیاندازند.
- آماده سازی فسفر پلیتها برای تصویربرداری امری زمان بر بوده و همین موضوع موجب محدودیت استفاده از این سیستمها در مصارف روزمره دندانپزشکی میگردد.
فسفرپلیت در دندانپزشکی
رادیوگرافی دندان با استفاده از فسفرپلیت یک نوع فناوری تصویربرداری دیجیتال است که توسط شماری از متخصصان حرفه دندانپزشکی به طور روتین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فسفرپلیتها یک ابزار کاربردی برای مطب‌های دندانپزشکی به حساب می‌آیند و پیشنهاد می‌شود که حتماً از این تکنولوژی جدید در کنار دستگاه‌های رادیوگرافی سنسور اشعه ایکس استفاده گردد. این امر خصوصاً در مواردی که تعداد مراجعین به مطب دندانپزشکی بسیار بالا و سرسام آور است توصیه می‌شود.
در طی چند سال اخیر، تکنولوژی فسفرپلیت در بین دندانپزشکان محبوبیت بالایی پیدا کرده است و کمپانی‌های مطرح و شناخته شده‌ای اقدام به ساخت تجهیزات مورد نیاز برای این سیستمهای تصویربرداری نموده‌اند.
اگرچه هیچ معیار مشخصی برای انتخاب بهترین سیستم رادیوگرافی دیجیتال برای دندانها وجود ندارد، دندانپزشک بایستی با ارزیابی فاکتورها و اولویت‌های مد نظر خود اقدام به انتخاب از بین گزینه‌های موجود نماید.
دقت داشته باشید که در این مورد، انتخاب درست یا غلط مفهومی ندارد و مناسب‌ترین گزینه برمبنای نیازهای ویژه مراجعین به مطبتان تعیین خواهد گردید. شما می‌توانید با تهیه سیستمهای فسفرپلیت تصویربرداری برای مطب دندانپزشکی خود، امکان ثبت تصاویر رادیوگرافی باکیفیت و با بیشترین میزان سهولت در استفاده و یادگیری را برای خود به ارمغان بیاورید. برای اطلاع از قیمت و خرید بهترین مواد دندانپزشکی می توانید از سایت دنتیوا اقدام کنید.
فسفر تحریک پذیر با نور (photostimulable posphor) یا PSP در تکنیک‌های تصویربرداری فسفرپلیت به عنوان ماده اولیه اصلی کاربرد داشته و در ثبت تصاویر دیجیتال از دندان و دهان نقش بسزایی را ایفا می‌کند.
پلیتهای PSP نیز مانند هر ابزار دیگری در حرفه دندانپزشکی دارای یک سری نقاط قوت هستند که عبارتند از:
- هندلینگ آسان این پلیتها و سهولت کوچ کردن از فیلمهای رادیوگرافی قدیمی به فسفرپلیتها
- عدم نیاز به آموزشهای تخصصی درباره کارکردن با فسفرپلیتها برای کادر دندانپزشکی
- این سیستمها در درازمدت مقرون به صرفهتر از سنسورها هستند.
تمامی پلیتهای PSP حساس به نور بوده و بنابراین بایستی در هنگام مصرف در یک کاور محافظ قرار داده شوند. مهمترین نکات خرید کاور فسفرپلیت، عبارتند از:
- میزان سهولت در کار گذاشتن و بیرون آوردن پلیت
- سرعت باز و بسته کردن کاور
سیاه بودن دو طرف کاور برای حذف کامل نور ورودی یا سیاه بودن تنها یک سمت کاور و شفاف بودن سمت دیگر که بسته به کاربرد مورد نظر تعیین میگردد.
سیستمهای تصویربرداری از قبیل فسفرپلیت در تشخیص بیماریهای دندان و استخوان فک کاربرد دارند. با این حال برخی دیگر از کاربردهای فسفرپلیت در دندانپزشکی عبارتند از:
- تشخیص تعداد، اندازه و محل دقیق دندانها
- تشخص پوسیدگیهای ابتدایی یا پیشرفته دندان
- تشخیص از دست رفتن بافت استخوان به علت بیماری پریودنتال
- تشخیص عفونت دندان
- شکستگی فک
- مشکلات اکلوژن دندان
- ضایعات موجود در داخل استخوانهای فک
