رابردم (Rubber dam) یک ورقه نازک از جنس لاتکس یا نیتریل است که در حین انجام بسیاری از پروسیجرهای دندانپزشکی به کار رفته و سدی فیزیکی بین فیلد کار دندانپزشک و رطوبت حفره دهان ایجاد میکند. دندانهایی که قرار است بر روی آنها کار شود در داخل حفرههای تعبیه شده در رابردم قرار میگیرند و به این ترتیب میزان تسلط دندانپزشک بر روی آنها افزایش مییابد.
رابردمها ابزارهایی بسیار پرکاربرد در حرفه دندانپزشکی به حساب میآیند. با این حال، برخی از دندانپزشکان ترجیح میدهند از روشهای جایگزین برای جداسازی فیلد کار خود از محیط اطراف استفاده کنند. در این مقاله قصد داریم مزایای استفاده از رابردم را برشمرده و به این پرسش پاسخ دهیم که «چرا باید از رابردم استفاده کنیم؟»
فهرست مطالب
Toggleرابردم چیست؟
از دیرباز دندانپزشکان به این امر واقف بودند که در هنگام استفاده از مواد پرکننده همرنگ دندان، جلوگیری از تماس رطوبت با این مواد موجب تسهیل باندینگ شیمیایی آنها با دندان طبیعی فرد گردیده و تا حد زیادی موفقیت درمان ترمیمی را تضمین میکند. رابردم ابزاری است که با قرار گرفتن در اطراف دندان مانع از تماس بزاق فرد با ناحیه تحت درمان میگردد.
ورقههای رابردم اغلب از جنس لاتکس بوده و در موارد حساسیت به این ماده، از ترکیب نیتریل در ساخت آنها استفاده میشود. دندانپزشک میتواند رابردم را به روشهای گوناگون بسته به کاربرد مد نظر خود در داخل دهان فیکس نماید. گاهی اوقات حتی میتوان یک وج کوچک از رابردم را نیز در فاصله بین دو دندان مجاور کارگذاشت.
در اغلب موارد از یک کلمپ در محل آخرین دندان خلفی برای نگه داشتن رابردم استفاده میشود. همچنین برای راحتی بیشتر، معمولاً بین رابردم و پوست اطراف دهان یک دستمال کاغذی قرار داده میشود. به علاوه میتوان رابردم را با استفاده از یک فریم فلزی در خارج دهان در جای خود تثبیت نمود.
بررسی تفاوت اصلی بین فایلهای K و H را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
مزایای استفاده از رابردم چیست؟
برای پرکردگیهای جزئی خصوصاً در دندانهای قدامی معمولاً نیازی به استفاده از رابردم نخواهد بود. با این حال، هر زمان که ترمیم مربوط به بخش میانی تا خلفی دهان باشد، استفاده از رابردم برای ایزوله کردن ناحیه تحت درمان و محافظت از آن در برابر ورود رطوبت (بزاق یا خون) ضرورت مییابد.
به طور کلی برخی از کلیدیترین مزایای استفاده از رابردم را میتوانیم به صورت زیر خلاصه کنیم:
از آلوده شدن کاویته دندان با بزاق یا خون در حین انجام فرآیند باندینگ جلوگیری میکند. یکی از علل اصلی بروز حساسیت بعد از پرکردن دندان، تماس با بزاق یا خون در مرحله باندینگ است که نه تنها موجب میگردد که فرد تا چندین هفته با دندان درد دست و پنجه نرم کند، بلکه علاوه بر آن ماندگاری ماده پرکننده را نیز کاهش میدهد. باندینگ ضعیف ماده ترمیمی موجب جدا شدن آن از محل مارژینها گردیده و احتمال نشت یا لیکیج را افزایش میدهد. به علاوه، در چنین شرایطی احتمال اینکه دندان در زیر ماده ترمیمی دچار پوسیدگی شود نیز وجود دارد.
از لبها، زبان و گونهها در برابر آسیب ناشی از دریل کردن دندان محافظت میکند. رابردم با عقب بردن بافت نرم دهان از لبها، گونه، زبان و حتی لثههای فرد در برابر آسیب محافظت میکند.
راهنمای خرید سوند دندانپزشکی را در اینجا به طور مفصل بررسی کرده ایم.
رترکشن بافت نرم موجب دید بهتر دندانپزشک میگردد. این امر همچنین به دندانپزشک و دستیار وی این امکان را میدهد که تمرکز خود را بر روی دندان مورد نظر و پروسیجر درمانی حفظ نمایند. اختلاف رنگ یا کنتراست بین رابردم و دندان همچنین در فراهم آوردن دید بهتر برای دندانپزشک دخیل شمرده میشود. توجه به جزئیات یک فاکتور کلیدی در تمامی مراحل پروسیجرهای درمانی محسوب گردیده و رابردم این امر را به خوبی میسر میسازد.
محافظت از بافت لثه. همانطور که گفتیم علاوه بر استفاده از رابردم در حفره دهان، میتوان وجهایی ظریفی را نیز در بین دندانهای مجاور قرار داد. ترکیب این دو در کنار یکدیگر از آسیب به لثهها جلوگیری به عمل آورده و علاوه بر آن یک فیلد کار تمیز را در اختیار دندانپزشک قرار میدهد.
از بلع مواد و اجسام خارجی جلوگیری میکند. اگرچه این اتفاق بسیار نادر است، اما ممکن است مواد و ابزارهای ظریف مورد استفاده در حین کار از دست دندانپزشک افتاده و به طور ناخودآگاه توسط بیمار بلعیده شوند. وجود رابردم خیال دندانپزشک و بیمار را از این بابت آسوده میسازد.
مزه بد دهان را از بین میبرد. بسیاری از مواد دندانپزشکی مزه بسیار بدی دارند. رابردم امکان شسته شدن سریع این مواد را بدون تماس با بافت نرم فراهم میآورد.
مانع از تداخل هوای تنفسی فرد با کار دندانپزشک میگردد. بخار آب ایجاد شده توسط تنفس طبیعی بیمار موجب بخار کردن آینههای به کار رفته در حین کار و کاهش دید دندانپزشک میگردد. علاوه بر آن رطوبت هوای تنفسی نیز ممکن است موجب آلوده سازی ماده پرکننده گردد.
چگونه طول کانال عصب را پیدا کنیم را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
قطعات خارج شده آمالگام را جمع میکند. اگرچه برای پر کردن دندان با مواد فلزی احتیاجی به فیلد خشک نیست، اما استفاده از رابردم در این موارد نیز علاوه بر مزایای فوق، باعث میشود که هرگونه ذرات اضافی آمالگام که در حین دریل کردن خارج میشوند، بر روی رابردم به دام افتاده و به راحتی از فیلد کار دندانپزشک خارج گردند. این امر در خصوص قطعات ریز روکش و مواد پرکننده همرنگ دندان نیز صدق میکند.
مانع از ورود باکتریهای موجود در بزاق به داخل کانال ریشه در حین درمان اندو میگردد. درمان ریشه یکی از مواردی است که رابردمها به فراوانی در آن مورد استفاده قرار میگیرند. در حقیقت بسیاری از دندانپزشکان منحصراً برای این منظور از رابردم استفاده میکنند. منطق پشت این امر آن است که در حین درمان اندودنتیک از محلولهای شیمیایی ایریگیشن استفاده میشود که بایستی بلافاصله از حفره دهان خارج گردند.
همچنین فایلهای ظریف به کار رفته در درمان اندو نیز احتمال آسیب به بافتهای اطراف را به همراه داشته و بنابراین رابردم از بیماران در برابر این عوامل محافظت میکند. در نهایت، کانال ریشه در حین درمان اندو کاملاً اکسپوز میشود و هرگونه میکروب موجود در بزاق فرد میتواند به این فضا راه یافته و موجب کلونیزاسیون و عفونت گردد. رابردم این مشکل را از طریق ایجاد مانع فیزیکی بین بزاق فرد و ریشه اکسپوز شده برطرف میسازد.
باعث آرامش بخشی به بیماران میشود. حفاظت مضاعفی که این ابزار برای بیماران به ارمغان میآورد، موجب میگردد که اکثر این افراد دید مثبتی نسبت به رابردم پیدا کرده و از به کارگیری آن رضایت داشته باشند. به علاوه دیگر نیازی نیست که بیماران در حین پروسیجرهای دندانپزشکی نگران آسیب رسیدن به زبان خود باشند؛ چراکه رابردم به طور کامل بافت نرم را از فیلد کار دندانپزشک کنار زده و بنابراین به هیچ عنوان آسیبی به این بافتها وارد نمیگردد.
کاربردهای اصلی کامپوزیت 3M را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
چرا بعضی از دندانپزشکان از رابردم استفاده نمیکنند؟
استفاده از رابردم نیازمند صرف وقت و هزینه مضاعف برای اقدامات معمول دندانپزشکی بوده و علاوه بر آن، دندانپزشک بایستی مهارت استفاده از این ابزار را به مرور زمان به دست آورد.
در حقیقت به کارگیری رابردم در بسیاری از مواقع موجب میگردد که پروسیجرهای دندانپزشکی ساده بیش از حد نیاز به طول بیانجامند و هزینه بیشتری را بر روی دست بیماران بگذارند.
با این حال مزایای به کارگیری رابردم خصوصاً در ترمیمهای خلفی و نیز در درمان ریشه به قدری زیاد است که استفاده از آن را برای بسیاری از حرفه مندان این حیطه توجیه میکند.
در نهایت، آن چه که بیش از هرچیز برای دندانپزشک اهمیت دارد، رضایت مراجعین و به حداکثر رساندن امنیت بیماران در اقدامات دندانپزشکی است. از همین رو در اکثر سناریوهای درمانی، مزایای استفاده از رابردم وزنه سنگینتری در مقایسه با معایب آن به شمار میرود.
اما از سوی دیگر، برخی شرایط ویژه موجب محدودیت کارایی رابردمها میشوند. گاهی اوقات رابردم مانع از دسترسی مناسب دندانپزشک به نواحی تحت درمان گردیده و به جای راحتتر کردن کار، بیشتر یک ابزار اضافی و دست و پاگیر به حساب میآید.
به عنوان مثال، در مواردی که ترمیم خلفیترین بخش دهان مد نظر بوده و یا کاویته دندان در زیر خط لثه قرار داشته باشد، استفاده از رابردم نه تنها کمک کننده نخواهد بود، بلکه موجب کاهش تسلط دندانپزشک به فیلد کار خود میگردد.
به علاوه، برخی از بیماران نیز نسبت به رابردم دید مثبتی نداشته و ترجیح میدهند از روشهای جایگزین برای ایجاد فیلد خشک در دندانهای آنها استفاده گردد.
در این مواقع دندانپزشک بسته به ترجیحات بیمار خود تکنیکهای متفاوتی را برای این امر به کار میبندد. در صورتی که هیچ یک از روشهای ایجاد محیط خشک برای کیس مورد نظر کارایی نداشته نباشند، میتوان از متریال متفاوتی برای ترمیم دندانها استفاده نمود.
رابردم و بیماری کرونا
نظر بسیاری از متخصصان حوزه دندانپزشکی بر آن است که استفاده از رابردم در پاندمی بیماری COVID-19 موجب کاهش ریسک انتقال ویروس در حین انجام پروسیجرهای درمانی میگردد.
علت این امر آن است که استفاده از رابردم مانع از ترکیب شدن بزاق بیمار با هوا یا آب به کار رفته در فرز دندانپزشکی گردیده و به این ترتیب خطر انتشار عفونت از این طریق کاهش مییابد.
بهترین زمان استفاده از پالپ تستر دندانپزشکی را در این مقاله از سایت دنتیوا مطالعه کنید.
استفاده از رابردم دندانپزشکی
دندانپزشکی را میتوان به عنوان یک حوزه پویا و دائماً در حال تحول از تلفیق هنر و فناوری به حساب آورد. همه روزه با روی کار آمدن ابزارها و تجهیزات جدید دندانپزشکی، پروتکلهای درمان بیماران از نو نوشته شده و این پروتکلها به سمت راحتی و رضایت هرچه بیشتر بیماران سوق داده میشوند.
با وجود این، سلایق فردی و مهارتهای خاص دندانپزشکان نیز در تعیین تکنیک ارجح برای این حرفه مندان دخیل بوده و هر دندانپزشک ممکن است طیف بخصوصی از مواد و ابزار کار را در حرفه خود مورد استفاده قرار دهد.
در این مقاله در مورد رابردم، کاربردها و مزایای آن صحبت کردیم. اگرچه تمامی دندانپزشکان بر سر استفاده از این ابزار توافق ندارند، اما در برخی از شرایط بالینی و خصوصاً در صورت عدم وجود جایگزین مناسب، استفاده از رابردم تفاوت فاحشی را در نتیجه کار دندانپزشک و رضایت بیماران وی پدید میآورد.
شما میتوانید بهترین برندهای رابردم را از فروشگاههای معتبر مواد و تجهیزات دندانپزشکی مانند فروشگاه مواد دندانپزشکی دنتیوا خریداری کنید.
رابردم یکی از ابزارهای مهم در حوزه دندانپزشکی است که در انجام بسیاری از پروسیجرهای دندانپزشکی کاربرد دارد. ورقه رابردم اغلب از جنس لاتکس یا نیتریل است.
رابردم در اطراف دندان قرار میگیرد و با ایزوله کردن دندان، دسترسی به آن را راحتتر میکند. همچنین رابردم از ورود بزاق دهان و مرطوب شدن ناحیه مورد درمان جلوگیری میکند.
یکی از علل اصلی بروز حساسیت بعد از پرکردن دندان، تماس با بزاق یا خون در مرحله باندینگ است که نه تنها موجب میگردد که فرد تا چندین هفته با دندان درد دست و پنجه نرم کند، بلکه علاوه بر آن ماندگاری ماده پرکننده را نیز کاهش میدهد. رابردم از آلودگی حفره دندان با بزاق یا خون در حین باندینگ جلوگیری میکند.
رابردم مزایای زیادی دارد که عبارتند از:
- ممانعت از ورود باکتریهای موجود در بزاق به داخل کانال ریشه در حین درمان اندو
- جمع کردن قطعات خارج شده آمالگام
- محافظت از بیماران در حین درمان اندو
- ممانعت از تداخل هوای تنفسی فرد با کار دندانپزشک
- جلوگیری از بلع مواد خارجی
- از بین بردن مزه بد دهان
- حفظ بافت لثه
- ایجاد دید بهتر برای دندانپزشک
- محافظت از لب، زبان و گونه در برابر دریل دندان