پروبیوتیکها چیزی جز باکتریهای مفید برای بدن نیستند. در سالهای گذشته، تحقیقات مختلفی درباره اثر این باکتریها روی سلامت روده و معده انسان انجام شده است. نتایج این پژوهشها باعث شده است که امروزه شاهد محصولات متنوع فراوریشده با پروبیوتیک در قفسههای سوپرمارکتها باشیم. اما جالب است بدانید که درباره تاثیر پروبیوتیک بر سلامت دهان و دندان نیز پژوهشهای مختلفی در حال انجام است. نتیجه این پژوهشها نشان داده است که پروبیوتیکها میتوانند به بهبود مشکلات مختلف دهان مثل التهاب لثه، بوی بد دهان، کاندیدیازیس دهان و حتی جلوگیری از سرطان دهان نیز کمک کنند. در این مطلب از سایت مواد دندانپزشکی دنتیوا قصد داریم با نگاهی به معتبرترین ژورنالهای دندانپزشکی جهان، نقش پروبیوتیک ها در سلامت دهان و دندان را بررسی کرده و منابع غذایی حاوی این باکتریها را معرفی کنیم.
فهرست مطالب
Toggleپروبیوتیک چیست؟
در دهان ما بیشتر از ۷۰۰ گونه میکروارگانیسم شامل باکتریها، قارچها و غیره زندگی میکنند. اگرچه تصور رایج این است که باکتریها موجوداتی مضر هستند، اما واقعیت این است که برخی از آنها نهتنها خطرناک نیستند، بلکه وجود آنها برای سلامت دهان و دندان ضروری است. به این میکروارگانیسمهای مفید، فلور طبیعی دهان گفته میشود.
پروبیوتیکها، مواد غذایی یا مکملهای دارویی حاوی میکروارگانیسمهای زنده هستند که به حفظ یا رشد بیشتر باکتریهای خوب (همان فلور طبیعی) کمک میکنند. در واقع تاثیر پروبیوتیک بر سلامت و بهداشت دهان و دندان، ایجاد تعادل در میزان میکروارگانیسمهای مفید محیط دهان است.
کاهش فلور طبیعی چطور باعث بیماری دهان و دندان میشود؟
هر اتفاقی که باعث ایجاد عدم تعادل در فلور طبیعی دهان شود، باعث غلبه باکتریهای مضر بر باکتریهای مفید و بروز بیماریهای دهان و دندان میشود. عدم مراقبت صحیح از دندانها و لثهها، ضعف سیستم ایمنی، کمبود باکتریهای مفید در بدن به دلایل ژنتیکی و خشکی دهان، ازجمله دلایل خارجشدن تعادل باکتریهای مفید و مضر در دهان است. عدم تعادل باکتریهای مضر و مفید در بدن، روی توانایی سیستم ایمنی بدن اثر منفی میگذارد. در نتیجه این اتفاق، گلبولهای سفید نمیتوانند مثل قبل با باکتریهای خطرناک بجنگند. باکتریهای خطرناکی که در مبارزه با سیستم ایمنی پیروز شدهاند، باعث التهاب لثه خواهند شد.
این التهاب در نهایت باعث ترشح مواد شیمیایی میشود که به رشد هرچه بیشتر باکتریهای مضر کمک خواهند کرد. با افزایش التهاب لثه، استخوانهای نگهدارنده دندان هم شروع به تخریبشدن میکنند. اگر این فرایند به مدت طولانی ادامه داشته باشد، پوسیدگی دندان، بوی بد دهان، بیماریهای لثه و حتی ابتلا به سرطان دهان دور از انتظار نخواهد بود. نکته مهم این است که این مشکل فقط به دهان محدود نخواهد شد. در صورت عدم درمان، باکتریها به نقاط دیگر بدن هم خواهند رفت و باعث افزایش ریسک ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و روماتیسم مفصلی خواهند شد.
تاثیر ژنتیک و وراثت بر سلامت دندانها را در این مقاله مطالعه کنید.
نقش پروبیوتیک ها در سلامت دهان و دندان
محققان پژوهشهای زیادی را در باره تاثیر پروبیوتیک بر سلامت دهان و دندان انجام دادهاند. برخی نتایج این پژوهشها عبارتاند از:
پیشگیری از ایجاد پلاک
برخی از باکتریهای موجود در دهان، باعث ایجاد پلاک میشوند. نتیجه پژوهش علمی معتبری که در سال ۲۰۱۶ انجام شده بود، نشان میدهد که گروهی از باکتریها موسوم به A12، میتوانند با رشد بیرویه باکتریهای «استرپتوکوک موتانس» (Streptococcus mutans) مبارزه کنند. این باکتریها در تبدیل قند به اسیدلاکتیک و ایجاد پوسیدگی و پلاک دندان نقش دارند. (منبع پژوهش: ASM Journals)
جلوگیری از بوی بد دهان
پژوهشهای مختلفی درباره نقش پروبیوتیک ها در سلامت دهان و دندان و بهخصوص درمان بوی بد دهان انجام شده است. بوی بد معمولا به دلیل باکتریهای موجود در دهان و رودهها ایجاد میشود. در یک پژوهش معتبر علمی که روی ۲۳نفر انجام شد، طی ۳روز متوالی، به گروهی از افراد دارونما و به گروه دیگر، پروبیوتیکی به نام «استرپتوکوکوس سالیواریوس» (Streptococcus salivarius) داده شد. نتیجه پژوهش نشان داد که میزان باکتریهای عامل بوی بد دهان در ۸۵درصد از افرادی که پروبیوتیک دریافت کرده بودند، به طرز قابلتوجهی کاهش یافت. (منبع پژوهش: Pubmed)
کاهش علائم التهاب لثه، ژنژیویت لثه و پریودنتیت
پژوهشها نشان دادهاند که پروبیوتیکها میتوانند به علائم التهاب لثه و پرودنتیت نیز کمک کنند. در پژوهشی که در سال ۲۰۰۷ انجام شده بود، مشخص شد افرادی که مکملهای پروبیوتیک حاوی باکتری « لاكتوباسيلوس برويس» (Lactobacillus brevis) مصرف میکنند، التهاب لثه کمتری را تجربه میکنند. (منبع پژوهش: Pubmed) پژوهش علمی معتبر دیگری نشان داده است که نوشیدن لبنیات حاوی پروبیوتیک نیز میتواند التهاب لثه را کم کند. (منبع پژوهش: Pubmed)
نتایج پژوهش علمی دیگری نشاندهنده تاثیر پروبیوتیک بر سلامت دهان و دندان افراد مبتلا به ژنژیویت لثه است. در این پژوهش به ۵۹فرد مبتلا به این بیماری، مکمل پروبیوتیک حاوی «لاکتوباسیلوس روتری» (Lactobacillus reuteri) و دارونما داده شد. نتایج پژوهش بعد از ۲هفته، نشاندهنده بهبود علائم ژنژیویت و کاهش پلاک دندان در گروه دریافتکننده مکمل بود. (منبع پژوهش: Pubmed)
پیشگیری از سرطان دهان
نتایج پژوهش علمی معتبری که در سال ۲۰۱۳ انجام شده است، نشان میدهد که پروبیوتیکی به نام «لاکتوباسیلوس سالیواریوس» (Lactobacillus salivarius) میتواند در کاهش احتمال موشهای آزمایشگاهی به سرطان دهان موثر باشد. برای تایید تاثیر این پروبیوتیک در انسانها، باید پژوهشهای بیشتری انجام شود. (منبع پژوهش: AACR Journals)
درمان کاندیدیازیس دهان
کاندیدیازیس دهان (برفک) نوعی عفونت قارچی مربوط به مخاط دهان است. پژوهشها نشان دادهاند که برخی پروبیوتیکها میتوانند میزان ایمونوگلوبین A بزاقی را افزایش دهند. «رویترین» (Reuterin) سمی مشابه «هیدروژن پراکسید» است که توسط «لاکتوباسیلوس روتری» تولید میشود و میتواند با مهار انتخابی، از کاندیدیازیس دهان جلوگیری کند.
در یک پژوهش معتبر، مشخص شد احتمال بروز کاندیدیازیس دهانی در افرادی که پنیر حاوی پروبیوتیک «لاکتوباسیلوس رامنوسوس» (L. rhammnosus) مصرف کرده بودند، کمتر میشود. (منبع پژوهش: Dental Research Journal)
ارتباط و تاثیر استرس بر سلامت دندانها را در این مقاله مطالعه کنید.
بهترین غذاهای پروبیوتیک
پروبیوتیکها را میتوانید هم با مصرف مکمل پروبیوتیک و هم با مصرف مواد غذایی حاوی آنها دریافت کنید. برخی مواد غذایی حاوی پروبیوتیک عبارتاند از:
- ماست
- لبنیات کفیر
- کلم ترش تخمیری (ساورکرات)
- تمپه (از فرآوردههای سویا)
- کیمچی
- میسو (خمیر سویای تخمیری)
- نوشیدنی تخمیری کامبوچا
- خیارشور تخمیری
- دوغ
- ناتو (فرآورده تخمیری سیاهرنگ از سویا)
- برخی انواع پنیر (چدار، موزارلا، گودا، کاتیج)
- نان خمیرترش
- سایر مواد غذایی فراوریشده با پروبیوتیک
پزشکان توصیه میکنند پروبیوتیکها را با موادی به نام «پریبیوتیک» (Prebiotic) مصرف کنید. مواد غذایی پریبیوتیک، به تسریع رشد باکتریهای پروبیوتیک کمک میکنند. برخی مواد غذایی حاوی پریبیوتیک عبارتاند از:
- سیر خام
- پیاز
- موزهای رسیده
- کنگر فرنگی
- ریشه کاسنی
- صمغ عربی
- ترهفرنگی خام
- مارچوبه خام
- عسل خالص
- جیکاما
سخن آخر
پروبیوتیکها باکتریهایی هستند که به حفظ تعادل فلور طبیعی دهان کمک میکنند. این باکتریها در مواد غذایی مختلفی بهصورت طبیعی وجود دارند. برخی کارخانههای مواد غذایی نیز اخیرا تلاش کردهاند محصولات خود را با انواع پروبیوتیکها غنیسازی کنند. همچنین شرکتهای داروسازی، مکملهای مختلف حاوی پروبیوتیک، موسوم به پروبیوتیکهای دندانی به بازار عرضه کردهاند. تاثیر پروبیوتیک بر سلامت دهان و دندان شامل جلوگیری از پیشگیری از ایجاد پلاک، جلوگیری از بوی بد دهان، کاهش علائم التهاب لثه، ژنژیویت لثه و پریودنتیت، پیشگیری از سرطان دهان و کمک به درمان کاندیدیازیس دهان است.
تحقیقات دانشمندان درباره نقش پروبیوتیک ها در سلامت دهان و دندان همچنان ادامه دارد. در این مطلب از سایت مواد دندانپزشکی دنتیوا تلاش کردیم مقالات معتبر در این زمینه را بررسی کنیم و نتایج آنها را بهصورت خلاصه برایتان شرح دهیم.