در زمان پاکسازی کانال ریشه، در حین عصب کشی یا همان اندو، ممکن است فایل دندانپزشکی بشکند و در کانال دندان گیر کند. ماجرا زمانی بدتر میشود که این اتفاق میتواند مصائب زیادی، از دشوار شدن روت کانال گرفته تا آسیبدیدن دندان، بههمراه داشته باشد. البته مشکل اصلی شکسته شدن ابزار نیست؛ بلکه در اغلب موارد، افتادن قطعه شکسته در داخل کانال است که اسباب دردسر میشود و در مواردی حتی جلوی آمادهسازی فضای کانال را میگیرد. دنتیوا در این مقاله به راههای خارج کردن فایل شکسته از کانال دندان میپردازد.
فهرست مطالب
Toggleچگونه یک فایل شکسته شده در کانال دندان را بیرون بیاوریم؟
در زمان شکستن فایل دندانپزشکی در دندان، نمیتوانیم بهراحتی تخمین بزنیم که درمان چقدر احتمال موفقیت دارد؛ چراکه عوامل مختلفی مثل: مرحله فعلی درمان، میزان آمادهسازی کانال و حجم ضدعفونی انجامشده در زمان شکستن فایل در دندان در این مسئله دخیل هستند. ملاک اصلی برآورد موفقیت در این وضعیت، وجود یا نبودِ ضایعه پری رادیکولار است.
در اینجا هم «پیشگیری بهتر از درمان است»؛ یعنی طبیعتاً باید تمام تلاشمان را بکنیم تا احتمال شکسته شدن ابزار در کانال به حداقل برسد. بااینحال «حادثه خبر نمیکند» و شکسته شدن ابزار برای هر دندانپزشکی پیش میآید. دراینمیان پیچیدگی ساختار کانال، استفاده نادرست یا بیشازحد از فایل و کیفیت نامناسب فایل، بخشی از علتهای شکستگی فایل در دندان هستند. بنابراین با تکیه بر کسب تجربه و مهارت بالا در اندو و همچنین استفاده از لوازم دندانپزشکی معتبر، میتوانیم احتمال بروز چنین مشکلی را پایین بیاوریم. دراینبین برای تهیه لوازم پزشکی باکیفیت، ازجمله انواع فایلهای دستی و روتاری، میتوانید روی فروشگاه اینترنتی دنتیوا حساب کنید.
معرفی روش های بیرون آوردن فایل شکسته از کانال دندان
در گذشته به دندانپزشکان توصیه میشد که فایل شکستهشده در کانال دندان را در همانجا رها کنند؛ چراکه ریسک خارج کردن آن بسیار بالا بود و ازطرفی این کار روی احتمال موفقیت درمان، اثر خاصی نمیگذاشت. اما بعد از فراگیری میکروسکوپ دندانپزشکی و معرفی تجهیزات التراسونیک ویژه برای خارج کردن فایل شکسته از کانال ریشه، احتمال بروز عوارض کمتر شد. در پی آن، دستورالعملهای قبلی هم تغییر کردند.
بهلطف فناوریها و تجهیزات دندانپزشکی امروزی، اکنون ما برای حل مشکل شکستن فایل در دندان، نه یک راه، بلکه دو گزینه پیش رو داریم:
- بای پس یا دور زدن
- حذف یا بیرون آوردن
در ادامه هرکدام از این دو را بهطور جداگانه بررسی میکنیم.
بای پس فایل شکسته
بهطور معمول، عملیات بای پس یا دور زدن، نسبت به برداشتن فایل شکسته از داخل کانال، اقدام محتاطانهتری محسوب میشود؛ بهویژه اگر قطعه شکسته در یک سوم اپیکال یا بعد از انحنای کانال قرار داشته باشد. بنا به گزارشهای موجود، بایپس کردن فایل، روی کیفیت پر کردن کانال تاثیر منفی خاصی نمیگذارد.
در روش بایپس، اساسا باید یک فضای خالی را در پسِ قطعه شکسته پیدا یا ایجاد کنیم. این کار با فایل کوچک K خمیده در سایزهای 6، 8 و 10، و حرکات چرخشی قابل انجام است. دراینمیان، طبیعتاً استفاده از ژل ادتا هم در موضع لازم خواهد بود.
ما بهمحضآنکه فضای خالی مجاور قطعه را پیدا و فایل K را در آن درگیر کردیم، میتوانیم با حرکات رفتوبرگشتی (پکینگ) و چرخشی، راه را تا رسیدن به اپکس ادامه دهیم. بایپس باید نهایتاً تا فایل K سایز 20 یا 25 ادامه پیدا کند. همچنین بعد از استفاده از هر سایز، بایستی صحت بایپس با انجام رادیوگرافی تایید شود.
نکته: طبق دیدگاه فرانکلین اس واین (1972) در کتاب Endodontic therapy، موسوم به «فایل اپیکال مستر» (MAF)، حداکثر سایز فایلهایی که در طول عصبکشی برای شکلدهی به اپیکال کانال ریشه به کار میروند، باید سه سایز بزرگتر از فایلی باشد که در طول کار در کانال گیر میکند.
سپس دو راه برای تکمیل شکلدهی داریم:
- استفاده از فایل دستی با تکنیک استپ بک که کنترل بیشتری به ما میدهد و ایمنی بالاتری را هم فراهم میکند
- کار با فایل روتاری که سریعتر، اما پرریسکتر است. در این روش، استفاده از تیپر کوچک ارجحیت دارد که اغلب نوع ۴ درصد آن جوابگو خواهد بود.
بعد از تکمیل شکلدهی، اگر بخت با ما یار باشد، ممکن است با شستشوی محل و در کنار آن استفاده از تیپ التراسونیک، قطعه شکستهشده از کانال خارج شود.
حذف یا بیرون آوردن فایل شکسته
میدانیم که درصورت عفونت در اطراف ریشه یا کلاً وجود ضایعه پری اپیکال، بروز مشکلاتی نظیر شکسته شدن ابزار شرایط را پیچیده میکند و احتمال موفقیت اندو را پایین میآورد. همچنین بدیهی است که خارج کردن فایل شکسته، با این پیشفرض که انحنای کانال در حداقل ممکن باشد، اجازه میدهد که کنترل طول را با دقت بیشتری انجام بدهیم؛ ضمن آنکه شکلدهی و پر کردن کانال را هم برای ما آسانتر و باکیفیتتر میکند.
احتمال موفقیتآمیز بودن عملیات حذف یا بیرون آوردن ابزار شکسته، بین ۵۳ تا ۹۵ درصد متغیر است. این اختلاف زیاد بهخاطر تنوع عوامل مختلفی است که روی این مسئله اثر میگذارند؛ ازجمله:
- موقعیت، طول، نوع و جنس ابزار شکستهشده
- نوع و ویژگیهای دندان یا کانال درگیر
- سطح مهارت دندانپزشک و تجهیزات موجود برای خارج کردن ابزار؛ مانند: میکروسکوپ و تیپ التراسونیک
برای خارج کردن فایل شکسته روشهای مختلفی وجود دارند که میتوان به دو نوع زیر دستهبندیشان کرد:
- روش التراسونیک (اولتراسونیک)
- روشهای برپایه گرسپینگ؛ مانند استفاده از: میکروتیوب، پنس میکرو و فورسپس
متاسفانه هیچ روش یا دستگاهی وجود ندارد که بتوان از آن برای تمام موارد شکستن فایل در دندان استفاده کرد. درنتیجه برای هر مورد باید دسته متفاوتی از ابزارها و تجهیزات را به کار ببریم. بههرحال به هر ماده مصرفی و وسیلهای که در زمینه اندودانتیکس (یا هر تخصص دیگری از دندانپزشکی) نیاز داشته باشید، از انواع پنس گرفته تا دستگاههای التراسونیک، توصیه میکنیم که قبل از مراجعه حضوری به بازار لوازم پزشکی، سری به فروشگاه دنتیوا بزنید.
دراینمیان بعضی از تجهیزات التراسونیک در خارج کردن قطعات فایل از ریشه دندان از خود عملکرد بسیار خوبی نشان دادهاند، اما متاسفانه بسیاری از سیستمهای میکروتیوب ازاینجهت مورد بررسی دقیق قرار نگرفتهاند. درنتیجه، سوابق کافی از آنها وجود ندارد تا بتوانیم درباره اثربخشی آنها نظر دقیقی بدهیم.
توجه: برای خارج کردن فایل شکسته از ریشه، استفاده از میکروسکوپ دندانپزشکی ضروری است. همچنین ازآنجاکه برداشتن ابزار شکسته ریسک قابلتوجهی دارد، روش بایپس را هم باید در نظر گرفت.
بهطورکلی برای حذف ابزار شکسته با التراسونیک چنین مراحلی را دنبال میکنیم:
۱. انجام رادیوگرافی برای تشخیص موقعیت، طول و انحنای قطعه ابزار جامانده که عکسبرداری CBCT بهخوبی برای آن جواب میدهد
۲. فراهم کردن راهی برای دسترسی مستقیم به قطعه شکسته که به ابزارهای خاصی مانند مته گیتس گلیدن 2 یا 3 (GG) نیاز دارد. البته احتمال دارد کارمان با GG پیش نرود و به فایلهای روتاری سایز بزرگ و تراشیدن بافت دندان نیاز پیدا کنیم. بههرحال کار را تا جایی ادامه میدهیم که قطعه با میکروسکوپ قابل مشاهده باشد. دراینمیان مهم است که تاحدممکن از تراشیدن زیاد دندان خودداری کنیم.
۳. آمادهسازی تیپ التراسونیک بسیار ظریف که البته تیپ فقط و فقط باید روی دیواره داخلی انحنای کانال یا ریشه قرار بگیرد. بهاینشکل احتمال آسیبدیدن به عصب و بافت دندان کاهش پیدا میکند؛ ضمن آنکه دقت و کیفیت کار بالاتر میرود. دراینبین باید دقت داشته باشیم که از تنظیمات مناسب دستگاه التراسونیک و همچنین تیپهای متناسب با موقعیت و انحنای کانال استفاده کنیم.
۴. راهاندازی سیستم التراسونیک، برای آزاد کردن قطعه شکسته که پیش از آن میتوانیم از ژل EDTA هم در موضع استفاده کنیم تا احتمال آزاد شدن قطعه شکسته و ورود آن به اتاقک پالپ بیشتر شود. اگر موجودی ژل کلینیکتان رو به پایان است، درصورت تمایل، آن را هم میتوانید از دنتیوا تهیه کنید.
سخن پایانی
در پایان، تاکید میکنیم که شکستن فایل در دندان میتواند برای هرکسی و در هر شرایطی پیش بیاید. این مشکل، بهویژه زمانی که فایل در حال عبور از اپکس باشد، ممکن است بسیار بغرنج شود. بااینحال بهلطف تکنولوژیهای امروزی، خارج کردن فایل شکسته از ریشه، نسبت به گذشته بسیار آسانتر شده است؛ گرچه برای رسیدن به کمترین ریسک، همیشه باید گزینه بایپس و رها کردن فایل شکسته در ریشه را هم مد نظر داشت. دراینصورت، ممکن است نیاز باشد مدتی بعد از اندو، از بیمار رادیوگرافی گرفته شود تا از پایداری وضعیت قطعه شکستهشده اطمینان پیدا کنیم.
دنتیوا مفتخر است که در راه سخت و طاقتفرسای درمان ریشه، بتواند باری از روی دوش شما بردارد. شما میتوانید هر کموکسری که از لحاظ تجهیزات و مواد دندانپزشکی دارید، با ثبت سفارش در این فروشگاه اینترنتی، آنها را در سریعترین زمان ممکن رفع کنید.