در درمان‌های پزشکی برخی از ابزار و تجهیزات همواره ثابتند. برای مثال در انواع جراحی‌ها، مواردی مانند نخ بخیه، تیغ جراحی، بی‌حسی یا بیهوشی همیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما اینکه در کدام جراحی، چه نوعی از این تجهیزات مصرف شود، بستگی به محل جراحی در بدن و شرایط آن دارد. برهمین اساس، ابزار و تجهیزات مربوط به جراحی‌های دهان و لثه نیز مختص نوع این جراحی‌ها است و بادرنظر گرفتن برخی شرایط توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود. در ادامه به بررسی انواع نخ بخیه دندانپزشکی می‌پردازیم و اینکه آیا نخ بخیه جراحی لثه با جراحی‌های دیگر متفاوت است و این نوع نخ جراحی چه ویژگی‌هایی دارد؟
آیا استفاده از نخ بخیه در تمامی جراحی‌های دهان ضروری است؟
در ابتدا باید اشاره کرد که، در جراحی‌های دندانپزشکی، ممکن است از روش‌هایی مانند الکتروسرجری استفاده شود. در این شرایط معمولا فلپ‌ها (بافت بریده شده) با نخ بخیه بسته نمی‌شوند. چرا که دستگاه مورد استفاده در این متد، نیاز به بخیه را برطرف می‌کند. اما استفاده از الکتروسرجری در تمامی انواع جراحی دهان و لثه امکان‌پذیر نیست، بنابراین همچنان باید نخ بخیه را عضوی جداناشدنی از این نوع جراحی دانست.
آیا نخ بخیه در جراحی دندانپزشکی جایگزین دارد؟
نکته دیگر، شرح واژه «بخیه» است. اصولا ما به بستن عروق خونی و بافت‌های باز شده بدن توسط متریال نخی، بهمنظور پیشگیری از خونریزی و عفونت شکاف ایجاد شده در بدن را بخیه می‌گویند. زخم‌ها و شکاف‌های ایجاد شده در بدن، ممکن است در قسمت‌های مختلف با تجهیزاتی مانند چسب بخیه بسته شوند، اما در دهان و دندانپزشکی تنها ابزار به‌اصطلاح «دوختن» بافت بریده شده یا شکافته شده، نخ بخیه است.
برای خرید بهترین لوازم و مواد دندانپزشکی از سایت دنتیوا به این صفحه مراجعه کنید.
اهمیت نخ بخیه در جراحی دندانپزشکی
نکته آخر که باید پیش از بررسی انواع نخ بخیه دندانپزشکی مورد توجه قرار گیرد، لزوم بخیه زدن فلپ‌ها یا بافت شکافته و بریده شده لثه است. بخیهها بهمنظور بهبود سریع‌تر زخم، کاهش و توقف خونریزی پس از جراحی، پیشگیری از عفونت، بهبود درد ناشی از جراحی و حفظ بافت و حاشیه لثه است. درواقع بخیه کمک می‌کند تا زخم بدون دردسر بهبود یابد و لثه نیز فرم و حالت لازم را حفظ کند. هرچه بخیهها بهتر زده شوند و در تعداد لازم باشند، این بهبود سریع‌تر و بیشتر حاصل خواهد شد.
ویژگی‌های نخ بخیه ایده‌آل دندانپزشکی چیست؟
از آنجایی که بخیه‌های دندانپزشکی به‌دلیل ظرافت بافت لثه و شرایط متفاوت جراحی دهان و دندان حساسیت خاصی دارند، نخ بخیه دندانپزشکی نیز ویژگی‌های مشخصی دارد که آن را تبدیل به ابزاری ایده‌آل برای این نوع جراحی می‌کند. ویژگی‌های نخ بخیه دندانپزشکی ایده‌آل شامل موارد زیر می‌شود:
- نخ بخیه جراحی لثه کمترین آسیب را به بافت رسانده، ایجاد التهاب نمی‌کند و واکنشی با آن نخواهد داشت، ضمن اینکه زخم را به‌خوبی بسته نگه می‌دارد.
- نخ بخیه ایده‌آل جراحی دندانپزشکی، در تمامی انواع جراحی دهان و دندان قابل استفاده است.
- باتوجه به شرایط بخیه در دهان، نخ مورد استفاده برای بخیه لثه باید دربرابر بریده شدن، فشار و کشش مقاوم باشد.
- انعطاف‌پذیر است و راحت گره می‌خورد. این ویژگی مهم است چرا که گره زدن بخیه در دهان به‌خودی خود سخت است.
- ایجاد حساسیت نمی‌کند و به‌اصطلاح ضدحساسیت است. (ایجاد حساسیت دراثر نخ بخیه می‌تواند بیمار را با دردسرهای مختلفی مواجه کند.)
- قطر آن در تمام قسمت‌های یکسان است. توجه داشته باشید که بافت لثه ظریف و حساس است. نبود این ویژگی می‌تواند به این بافت هنگام بخیه زدن آسیب برساند.
- قاعدتا نخ بخیه دندانپزشکی باید استریل باشد.
- سرطان‌زا نیستند.
- آنتی‌باکتریالند و مانع از تکثیر باکتری‌ها می‌شوند.
- از نظر بیولوژیکی غیرفعالند.
- قیمت مناسبی دارند.
از آنجا که محیط دندان به‌دلیل خوردن و آشامیدن و رطوبت بالا برای زخم و شکاف جراحی حساسیت ویژه‌ای ایجاد می کند، ویژگی‌های ذکر شده درمورد نخ بخیه دندانپزشکی اهمیت بالایی دارند. درواقع نخ بخیه دندانپزشکی نباید باعث بریدگی، پارگی یا انقباض بافت جراحی‌شده شود.
دسته‌بندی انواع نخ بخیه دنداپزشکی
اهمیت نخ بخیه جراحی لثه، باعث می‌شود که فاکتورهای متعددی برای دسته‌بندی انواع آن درنظر گرفته شود. این تنوع فاکتورها در دسته‌بندی کمک می‌کند تا جراح دندانپزشک بتواند بهتر و راحت‌تر نخ بخیه مناسب را برای انواع جراحی لثه با شرایط مختلف انتخاب کند. انواع نخ بخیه جراحی براساس ویژگی‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- براساس قابل جذب یا غیرقابل جذب بودن نخ بخیه
- براساس مصنوعی یا طبیعی بودن نخ بخیه
- براساس تک رشته‌ای یا چند رشته‌ای بودن نخ بخیه
- براساس درجه سختی و آسانی استفاده از نخ بخیه و میزان انعطاف‌پذیری آن‌ها
- براساس واکنش‌پذیر یا واکنش ناپذیر بودن نخ بخیه
- براساس روکش‌دار (رنگ شده) بودن یا غیرروکش‌دار (رنگ نشده‌بودن) نخ بخیه
اینکه برای هر بیمار و نوع جراحی‌ای که روی لثه او انجام شده چه نوع نخ بخیه‌ای مناسب است به تشخیص جراح دندانپزشک خواهد بود.
استفاده از انواع نخ بخیه در جراحی‌های دهان و دندان
در انواع جراحی که در آن‌ها از نخ بخیه جذبی استفاده می‌شود، بیمار نیاز به کشیدن بخیه پس از بهبود ندارد و نخ خود به خود جذب بافت بدن می‌شود. در نقطه مقابل این نوع نخ بخیه، نمونه‌های غیرجذبی‌اند که بدن توان جذب آن‌ها را ندارد و به‌صورت سنتی باید توسط پزشک باز شده و از بافت جدا شود. انواع نخ بخیه دندانپزشکی براساس جذبی یا غیرجذبی بودن آن‌ها به‌شرح زیر است:
استفاده از انواع نخ بخیه جذبی در دندانپزشکی
درمورد نخ بخیه دندانپزشکی جذبی باید گفت، یک ویژگی آن جذب شدن در مدت زمان مشخص است. درواقع جراح دندانپزشک بهمنظور تکمیل مراحلی درمانی، باید بتواند پیشبینی دقیقی از این زمان داشته باشد. نخ بخیه جذبی دندانپزشکی خود به دو دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:
نخ بخیه جذبی طبیعی
این نوع نخ بخیه همانطور که از نام‌شان مشخص است، منشاء طبیعی دارند و معمولا از بافت روده حیوانات یا فیبر طبیعی لارو کرم ابریشم تهیه می‌شوند و جذب آن‌ها بین ۲ تا ۱۴ روز زمان می‌برد. نخ بخیه جذبی طبیعی که درواقع از کلاژن فوق طبیعی حیوانی ساخته می‌شود بسته به منشاء زمان جذب کوتاه‌‌تر یا بلندتر دارد.
نخ بخیه جذبی مصنوعی
این نوع نخ بخیه جذبی از موادی مانند پلی دی اکسائون و پلی گلیکولیک اسید ساخته می‌شوند و برای جذب به ۲ تا ۴ هفته زمان نیاز دارند. بنابراین جذب آن‌ها طولانی‌تر از نوع طبیعی است. نخ بخیه جذبی مصنوعی از نوع تابیده و چند رشته‌ای است و زمان جذب آن بستگی به موادش دارد. نخ بخیه جذبی مصنوعی، استحکام کششی بالایی دارد و از نوع آنتی‌باکتریال است.
استفاده از انواع نخ بخیه غیرقابل جذب در دندانپزشکی
این نخ‌ها همانطور که انتظار می‌رود از موادی ساخته می‌شوند که قابلیت جذب توسط بافت بدن ندارند. نایلون، پلی ایتر، پلی وینیلیدین و ابریشم معمول‌ترین متریال‌های مورد استفاده در تهیه نخ بخیه غیرجذبی‌اند. این نوع نخ بین ۷ تا ۱۰ روز بعد از جراحی کشیده می‌شود.
نکته قابل ذکر در این بخش، مراجعه به دندانپزشک برای کشیدن نخ بخیه جراحی لثه است. ممکن است تصور کنید جدا کردن این نخ از بافت لثه را میتوانید شخصا انجام دهید. اما اینکه زمان کشیدن بخیه رسیده باشد یا نه باید توسط دندانپزشک تشخیص داده شود. ضمن اینکه ممکن است هنگام کشیدن نخ مجددا به بافت لثه آسیب بزنید.
نکاتی که باید بعد از بخیه زدن با انواع نخ بخیه رعایت کنید
جراحی لثه نوعی متد درمانی تهاجمی اما کارآمد محسوب می‌شود که درمواقع لازم و به‌تشخیص جراح صورت می‌گیرد. این نوع جراحی می‌تواند ساده و کم‌درد باشد یا سخت و پرددسر. رعایت برخی نکات درمورد جراحی لثه می‌تواند آن را برای بیمار ساده‌تر کند. نکاتی مانند:
- استفاده از مایعات سرد تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی
- خودداری از بیرون ریختن آب دهان حداقل تا ۲ ساعت بعد از جراحی
- خودداری از مکیدن آب دهان و نوشیدن مایعات با نی که نیاز به مکیدن دارد.
- اگر دندانپزشک از مواد مخصوص پانسمان جراحی لثه برای پوشاندن زخم برای شما استفاده کرده است، سعی کنید آن را تا زمانی که توصیه شده روی زخم نگه دارید.
- از قرار دادن باند، گازاستریل یا پنبه روی زخم خودداری کنید.
- از دهانشویه‌ای که جراح دندانپزشک توصیه کرده در فواصل زمانی مشخص برای قرقره کردن و شستشوی زخم استفاده کنید. اینکار به پیشگیری از عفونت زخم و بهبود سریع‌تر آن کمک بسیاری می‌کند.
- مشاهده رگه‌های خون یا خون‌آلود بودن بزاق تا چند ساعت بعد از جراحی طبیعی است. اما اگر علائمی از خونریزی غیرعادی در محل جراحی مشاهده کردید سریع به پزشک مراجعه کنید.
- ایجاد کبودی روی صورت بعد از جراحی، به‌خصوص جراحی دندان عقل نهفته طبیعی است. اما درصورت ایجاد این کبودی در فاصله سه روز پس از جراحی (به‌این معنی که قبل از این سه روز کبودی مشاهده نمی‌کردید) به پزشک خود اطلاع دهید.
- از کمپرس سرد و مسکن برای کاهش درد کمک بگیرید. اکیدا تا سه روز پس از جراحی از کمپرس گرم استفاده نکنید.
درنهایت، اگر جراح دندانپزشک از نخ بخیه غیرجذبی برای شما استفاده کرد، حتما برای کشیدن بخیهها در زمان توصیه شده نزد او بروید. ضمن اینکه جذب نخ بخیه دندانپزشکی یا کشیدن بخیهها به‌معنی بهبود کامل زخم نیست و لازم است حتما تا ۴ هفته پس از جراحی، نکات بهداشتی و ایمنی را برای گذران دوران نقاهت به سلامت،کامل و دقیق رعایت کنید.
سخن پایانی
درنهایت باید گفت، همانقدر که استفاده بجا و درست از بخیه در جراحی لثه، بهبود آن و پیشگیری از خونریزی و عفونت محل جراحی اهمیت بسیاری دارد، بهره‌بردن از یک نخ بخیه دندانپزشکی مناسب و باکیفیت نیز بر این امر تاثیر می‌گذارد.
احتمال جذب مواد غذایی در محل بخیه و ایجاد التهاب در محل جراحی وجود دارد. لازم است حتما در زمان توصیه شده به دندانپزشک مراجعه شود و نخ بخیه خارج گردد.
اگر یک یا دو روز پیش از موعد کشیدن بخیهها که دندانپزشک اعلام کرده، بخیهها باز شد و بخشی از نخ در لثه ماند، آن را بررسی کنید. وضعیت آن را به دندانپزشک خود اطلاع دهید. ممکن است دندانپزشک به شما بگوید که میتوانید آن را خارج کنید یا از شما بخواهد که نزدش بروید.
اگر نخ بخیه تنها چند روز بعد از جراحی پاره شد، حتما به دندانپزشک خود مراجعه کنید. چرا که ممکن است نیاز به بخیه مجدد زخم باشد.
خیر، کشیدن بخیه دندان و لثه بسیار ساده و راحت است و هیچ دردی ندارد و بسیار سریع انجام می‌شود.
