کیست دندان مشکلی است که به دلیل عدم رعایت بهداشت، مشکلات مربوط به کانال ریشه دندان، عوارض ناشی از پروسههای دندانپزشکی مثل کشیدن دندان یا درمان ریشه، عوامل ژنتیکی، ضربه دیدن دندان در حادثه یا بیماری پریودنتال ایجاد میشود. کیستهای دندان کیسههای حاوی مایع هستند که در ریشه دندان ایجاد میشوند و اغلب بدون علامت هستند. در این مطلب قصد داریم درباره انواع کیستهای دندانی، علت بروز آنها، روشهای درمان کیست دندان و راههای جلوگیری صحبت کنیم.
فهرست مطالب
Toggleکیست دندان چیست؟
کیست دندان به کیسههای حاوی مایع، هوا یا مواد نیمهجامدی گفته میشود که در آپکس دندان (انتهای ریشه)، استخوان فک یا بافتهای اطراف آن به وجود میآیند. این کیستها معمولا خوشخیم هستند، ولی ممکن است پیشرفت کنند و باعث بروز مشکلاتی برای بافتها و استخوانهای اطراف شوند.
تفاوت بین کیست دندان و آبسه
کیست و آبسه دندان دو مشکل رایج مربوط به دندان هستند که علائم و علت ایجاد آنها با هم فرق دارد. آبسهها، کیسههای حاوی چرکی هستند که به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد میشوند. این ضایعه ممکن است داخل دندان، لثه یا استخوان فک به وجود بیاید. علائم آبسه شامل درد شدید، قرمزی و ورم صورت، حساسیت به گرما و سرما و بوی بد دهان است و بهسرعت ظاهر میشوند. درمان بهموقع آبسه برای جلوگیری از انتشار چرک و عفونت به سایر قسمتهای دهان و صورت، اهمیت دارد.
کیستهای دندان ممکن است حاوی مایع، هوا یا مواد جامد باشند و نزدیک به ریشه دندان ایجاد میشوند. کیستها معمولا تا مدتها بدون علامت هستند و فقط با عکسبرداری تشخیص داده میشوند؛ ولی ممکن است در مواردی باعث درد و علائم دیگری نیز شوند.
علت بروز کیست دندان چیست؟
دو تا از مهمترین دلایل بروز کیستهای دندان عبارتاند از عفونت و ضربه. کیستهای دندان ناشی از عفونت، زمانی ایجاد میشوند که حفره دندانی درمان نشده یا دندان مرده باشد. در این شرایط، باکتریها در کانال ریشه تکثیر میشوند و عفونت استخوان ایجاد میکنند. در نتیجه این اتفاق، کیست در نزدیکی ریشه دندان به وجود میآید.
دلایل رایج بروز کیستهای دندانی عبارتاند از:
عدم رعایت بهداشت و عفونت دندان
وقتی دندانی پوسیده میشود یا آسیب میبیند، احتمال تکثیر باکتریها در کانال ریشه و بافتهای اطراف افزایش مییابد. عدم رعایت بهداشت نیز میتواند باعث آسیبدیدگی دندانها و بروز عفونت شود.
مشکلات مربوط به کانال ریشه
انسداد کانال ریشه دندان میتوان منجر به افزایش رشد باکتریها و بروز کیست شود. همچنین گاهی اگر درمان کانال ریشه بهخوبی انجام نشود (مثلا عدم پاکسازی کامل عفونت یا نشتی مواد پرکننده)، خطر بروز کیست دندان افزایش مییابد.
عوارض ناشی از کشیدن دندان
خارجنشدن کامل دندان یا آسیبدیدگی ریشه دندان هنگام یا بعد از کشیدن آن ممکن است باعث بروز کیست شود.
کیستهای فولیکولار (دنتیژروس)
این کیستها به دلیل رشد غیرطبیعی دندان و بروز ناهنجاری ایجاد میشوند.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد به دلیل سابقه خانوادگی ابتلا به کیست دندانی، بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند.
آسیبدیدگی و ترک دندان ناشی از حوادث
کیستهای دندان ناشی از حوادث، به دلیل شکستگیهای فک یا ضربههای شدید واردشده به دندان و دهان به وجود میآیند. این حوادث میتوانند باعث مرگ دندان شوند. اگر مرگ دندان بهموقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، میتواند منجر به کیست شود.
بیماری پریودنتال
بیماری پریودنتال میتواند باعث التهاب بافت اطراف دندان و افزایش خطر شکلگیری کیست در دندان شود.
مشکلات رشد دندان در کودکان
در برخی کودکان که رویش دندانهایشان بهطور طبیعی اتفاق نیفتد، ممکن است کیست دندانی ایجاد شود.
علائم کیست دندان
اغلب انواع کیست دندان معمولا بدون علامت یا همراه با علائم خفیف هستند. در واقع بروز علائم و شدت آنها، به نوع کیست و اندازه، محل و میزان تاثیر آن روی بافتهای اطرافش بستگی دارد. برخی علائم رایج این مشکل عبارتاند از:
- احساس درد و ناراحتی
- قرمزی، ورم یا بیرونزدگی اطراف دندان یا فک
- افتادن دندان یا شکستگی ناگهانی آن
- لقشدن دندان
- مشکل گازگرفتن ناگهانی دهان
- تغییر رنگ دندان به زرد یا خاکستری
- آبسه
- مشکل لثه (مثل خونریزی و ورم)
- احساس فشار در دندان (به دلیل بزرگشدن کیست و واردکردن فشار روی دندان)
- احساس ورم یا درد در صورت
- بوی بد دهان (به دلیل عفونیشدن)
نحوه تشخیص کیستهای دندانی
مهمترین روش تشخیص این مشکل عکسبرداری است. سیتیاسکن و تصویربرداری با اشعه ایکس، به دندانپزشک در تشخیص اندازه، شکل و محل دقیق کیست در دندان کمک میکند. علاوهبر این، معاینه محیط دهان و بررسی شرححال بیمار نیز به تشخیص بهتر علت بروز مشکل کمک خواهد کرد.
انواع کیست دندان
هرکدام از انواع کیستهای دندانی، ویژگیها و علت بروز خاص خود را دارند.
کیست دندان از نوع رادیکولار (پری اپیکال یا کیست ریشه)
این کیستها روی نوک ریشه دندانهای مرده و معمولا به دلیل عفونیشدن پالپ دندان ایجاد میشوند.
کیست دندان از نوع دنتیژروس (فولیکولار)
این کیستها در اطراف تاج دندانهای نهفته و شیری ایجاد میشوند. علت بروز کیستهای فولیکولار دندان، تجمع مایع بین دندان و فولیکول آن است.
کیست دندان از نوع ادنتوژنیک کراتوسیست (OKC)
این کیستها شیوع کمتری دارند، ولی احتمال برگشت آنها خیلی بیشتر است. کیستهای ادنتوژنیک استخوان فک را تحتتاثیر قرار میدهند و رشد تهاجمی دارند.
کیست دندان از نوع لامینای (ژینژیوال)
این کیستها که بهعنوان کیست آلوئولار دندان هم شناخته میشوند، در نوزادان ایجاد میشوند. علت بروز این نوع کیستها، بقایای لامینای دندان و سلولهای اپیتلیال در طول رویش دندانهاست.
درمان کیست دندان
درمان کیست به محل ایجاد، اندازه و میزان پیشروی آن بستگی دارد. به همین دلیل تشخیص بهموقع کیست و درمان سریع آن بسیار مهم است؛ زیرا هرچه کیست بزرگتر شود، درمان آن سختتر انجام خواهد شد. یک کیست کوچک ممکن است بدون نیاز به جراحی و با رسیدگی دائمی، قابلکنترل باشد؛ ولی کیستهای بزرگ و عفونی، ممکن است نیاز به جراحی و مداخلههای درمانی پیچیدهتری داشته باشند.
رایجترین روشهای درمان کیست دندان عبارتاند از:
- چکاپ دندان: کیستهایی که کوچک هستند، تا زمانی که علامتدار نشوند نیاز به مداخله ندارند. در این بیماران، مراجعه مرتب به دندانپزشک برای ارزیابی اندازه کیست و بررسی نیاز به جراحی برای خارجکردن آن یا مداخلههای درمانی دیگر، توصیه میشود.
- جراحی: در افراد مبتلا به کیستهای بزرگ یا عفونی، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن آنها وجود داشته باشد.
- مارسوپیالیزیشن (Marsupialization): در این روش، روی کیست بزرگ دندان شکافی ایجاد میشود که به تخلیه مایع درون آن و بهبود سریعتر کمک میکند.
- کشیدن دندان: در افرادی که دچار کیستهای خیلی شدید هستند، ممکن است دندانها بهشدت آسیب ببینند. در این وضعیت، کشیدن دندانی که به دلیل کیست آسیب دیده است، در اولویت درمان قرار میگیرد.
بهترین دارو برای کیست دندان
علاوهبر روشهای درمانی گفتهشده، ممکن است دارو نیز برای بیمار تجویز شود. بهخصوص در افرادی که کیست دندان عفونی دارند، آنتیبیوتیک برای جلوگیری از پیشرفت عفونت تجویز خواهد شد. آنتیبیوتیکهایی مثل آزیترومایسین، کلیندامایسین و سفالکسین، ازجمله رایجترین آنتیبیوتیکهای تجویزی برای رفع عفونت دندان هستند.
درمان خانگی کیست دندان
کیست دندان، درمان خانگی ندارد. در واقع بیماران باید بهمحض مشاهده اولین علائم کیست، به دندانپزشک مراجعه کنند. بااینحال برخی اقدامات پیشگیرانه وجود دارند که هم از بروز کیست دندان و هم از تشدید آنها جلوگیری میکنند. این اقدامات عبارتاند از:
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت سلامت دندانها یا ارزیابی اندازه کیستها و میزان پیشرفت آنها
- رعایت بهداشت دهان و دندان (مسواکزدن منظم، استفاده از نخدندان و دهانشویه)
- پرهیز از عوامل خطرزا (مثل محیطهایی که ریسک آسیبدیدن دندان و فک وجود دارد.)
- درمان دندانقروچه
کیست دندان خطرناک است؟
اکثر کیستها درصورتیکه بهموقع درمان نشوند، میتوانند پیشرفت کنند و باعث بروز مشکلات زیادی برای بیمار شوند. کیست درماننشده میتواند فشار زیادی را به دندانهای اطراف یا فک وارد کند و باعث بروز عوارضی مثل درد، ورم، افتادن دندانها و آسیبدیدگی فک شود. در موارد خیلی شدید، کیست درماننشده میتواند منجر به عفونت و انتشار آن به نواحی صورت و گردن شود.
آیا کیست دندان باعث سرطان میشود؟
کیستهای دندان معمولا خوشخیم و غیر سرطانی هستند؛ اما این بدان معنا نیست که میتوان بهراحتی از وجود آنها در دهان چشمپوشی کرد. همانطور که گفتیم، عدم درمان بهموقع کیست باعث بروز مشکل برای فرد خواهد شد.
در موارد خیلی نادر، ممکن است کیست دنتیژروس باعث تومور فک شود. این تومورهای خیلی بهندرت و معمولا در نزدیکی دندان عقل ایجاد میشود. علت بروز آنها نیز سلولهای مینای دندان است. عدم درمان التهاب ممکن است باعث سرطانی شدن و انتشار عفونت به ریهها یا گرههای لنفاوی شود.
دنتیوا، همراه دندانپزشکان در درمان بیماران مبتلا به کیستهای دندان
در این مطلب سعی کردیم انواع کیست دندان و علت بروز آنها را بررسی کنیم. کیستهای دندان، گاهی نیاز به درمان خاصی ندارند. اما در مواردی که کیست بزرگتر باشد یا عفونی شده و برای بیمار مشکل ایجاد کرده باشد، جراحی کیست یا تخلیه آن ضروری است.
دنتیوا، فروشگاه تخصصی خرید مواد دندانپزشکی، لوازم مصرفی و انواع ابزارهای عمومی و تخصصی مخصوص دندانپزشکان است. شما دندانپزشکان محترم میتوانید سفارش ابزار، تجهیزات و مواد مصرفی موردنیاز خود را به دنتیوا بسپارید و در سریعترین زمان ممکن، آن را دریافت کنید. با سفارش کالاهای دندانپزشکی موردنیاز خود از دنتیوا، دیگر دغدغهای بابت کمبود وقت برای خرید حضوری یا تاخیر در دریافت محصول نخواهید داشت؛ زیرا در فروشگاه دنتیوا، میتوانید خیلی ساده و سریع به بهترین برندهای بازار دسترسی داشته باشید و خرید خود را انجام دهید.
جدیدترین محصولات دنتیوا
Aelite Aesthetic Enamel – کامپوزیت الایت استتیک انامل بیسکو
2,200,000 تومانAelite All-Purpose Body – کامپوزیت الایت بادی بیسکو
2,200,000 تومانAelite LS Posterior – کامپوزیت الایت بیسکو
2,200,000 تومانDuo-Link Cement – سمان دولینک بیسکو
3,500,000 تومانسمان رزینی چویس ۲ بیسکو
2,000,000 تومانTRY-IN Paste – ترای این پیست بیسکو
1,100,000 تومانTheracal LC – تراکال بیسکو
1,750,000 تومانCore-Flo DC Lite – کور بیلد آپ فلو بیسکو
3,000,000 تومانFlow Composite – کامپوزیت فلو مستردنت
890,000 تومانMaster-Fil Micro – کامپوزیت مسترفیل میکرو
1,030,000 تومانTemp. C&B Material – روکش موقت مستردنت
4,250,000 تومانمنبع مقاله webmd.com