امروزه دستکش‌های یک بار مصرف جزئی لاینفک از محیط‌های بهداشتی و درمانی مختلف اعم از بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سرپایی و مطب‌های دندانپزشکی در نظر گرفته می‌شوند. جالب است بدانید که نقش این دستکش‌ها تنها در محافظت از ارائه دهندگان خدمات سلامت و بیماران در برابر مواجهات بالقوه خطرناک با میکروب‌ها خلاصه نمی‌شود. بلکه علاوه بر آن، استفاده از دستکش در حین کار موجب پایه گذاری یک الگوی صحیح بهداشتی در سراسر حرفه پزشکی و دندانپزشکی و حیطه‌های مربوطه می‌گردد. اما مانند هر محصول دیگری در حوزه سلامت، دستکش‌های یک بار مصرف نیز همگی به یک شکل تولید نشده و از نظر مواد سازنده تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند.
دستکش‌های یک بار مصرف عمدتاً از یکی از مواد اولیه زیر ساخته می‌شوند:
- نیتریل (Nitrile)
- لاتکس (Latex)
- وینیل (Vinyl)
استفاده از مواد اولیه و طراحی‌های گوناگون در ساخت این دستکش‌ها موجب می‌گردد که هر یک از این محصولات برای مصارف بخصوصی عملکرد موفق‌تری داشته باشند. اهمیت این موضوع در آن است که در صورت انتخاب دستکش نامناسب، خطر بروز حوادثی چون پارگی و سوراخ شدن دستکش در حین کار افزایش یافته و این امر علاوه بر گسترش آلودگی، موجب هدررفتن منابع نیز می‌گردد.
در این مطلب قصد داریم به بررسی تفاوت اصلی بین دستکش‌های نیتریل، وینیل و لاتکس پرداخته و به شما در تصمیم‌گیری در مورد انتخاب بهترین دستکش مناسب برای مصارف مد نظرتان یاری رسانیم.
برای این کار در ادامه به طور مجزا به سراغ هر یک از این مواد سازنده رفته و خصوصیات هر کدام را شرح می‌دهیم.
دستکش‌های لاتکس
دستکش‌های لاتکس از جنس لاستیک طبیعی بوده و طی فرآیند پردازش مخصوصی ساخته می‌شوند. این دستکش‌ها به مدت چندین دهه جایگاه نخست را در میان انواع دستکش‌های یک بار مصرف به خود اختصاص می‌دادند. علت این امر را می‌توان ناشی از این حقیقت دانست که این دستکش‌ها به عنوان یک وسیله حفاظت جدی در برابر عفونت‌های منتقله از راه خون از قبیل ویروس HIV در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در نظر گرفته می‌شدند. با این حال به دنبال گسترش محبوبیت این دستکش‌ها، بروز واکنش‌های آلرژیک به دنبال استفاده وسیع از آن‌ها نیز روز به روز گسترش یافت و بنابراین نیاز به گزینه‌های جایگزین از قبیل دستکش‌های وینیل یا نیتریل بیش از پیش احساس گردید. دستکش‌های لاتکس برای افرادی که به این مواد حساسیت ندارند، انتخابی بسیار مناسب به شمار می‌آیند. این دستکش‌ها راحت و نسبتاً ارزان بوده و درجه بالایی از حساسیت به محرک‌های لمسی را به مصرف‌کننده اعطا می‌کنند.
مجموعه این خصوصیات، یعنی قابلیت انعطاف، درصد حفاظت بالا و راحتی این دستکش‌ها موجب می‌گردد که لاتکس به گزینه‌ای ایده‌آل در اغلب محیط‌های پزشکی و دندانپزشکی بدل گردد. مقاومت طبیعی در برابر ترکیبات اسیدی، قلیاها و دیگر مواد شیمیایی موجب می‌گردد که از دستکش‌های لاتکس به طور گسترده در عرصه پزشکی و صنایع مختلف استفاده گردد. با این حال مقاومت این دستکش‌ها به اندازه برخی از مواد اولیه دیگر مانند نیتریل نبوده و بنابراین برای مواجهات خطرناک توصیه می‌شود که به جای لاتکس از دستکش‌های نیتریل استفاده گردد. علاوه بر آن، دستکش‌های لاتکس در طیفی از ضخامت‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شوند. این ضخامت بسته به شدت مواجهه و نیاز به محافظت بیشتر یا کمتر تعیین می‌گردد.
علاوه بر ضخامت‌های متفاوت این دستکش‌ها، لاتکس در انواع پودری و غیرپودری در بازار موجود بوده و نوع پودری آن موجب سهولت در پوشیدن این دستکش‌ها می‌گردد.
همانطور که گفتیم، مهم‌ترین محدودیت این دستکش‌ها نگرانی از بابت ایجاد حساسیت به دنبال استفاده از آن‌هاست و در صورت رد شدن این مشکل، می‌توان با خیال راحت از این دستکش‌ها در انواع مصارف گوناگون پزشکی و غیرپزشکی استفاده نمود. حساسیت ناشی از لاتکس در موارد خفیف به صورت واکنش پوستی اعم از خشکی و قرمزی پوست و در موارد شدید با تظاهرات جدی‌تر بروز پیدا می‌کند.
Shelf time یا مدت زمان نگهداری این محصول در قفسه فروشگاه حدوداً سه سال تخمین زده می‌شود. این در حالی است که این بازه زمانی برای دستکش‌های وینیل یا نیتریل تا ۵ سال نیز قابل افزایش است.
به طور خلاصه نقاط قوت و ضعف دستکش‌های لاتکس را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
نقاط قوت:
- طراحی این دستکش‌ها به گونه‌ای است که کاملاً با فرم و ابعاد دست تناسب داشته و به خوبی فیت دست می‌شود.
- مقرون به صرفه بودن به ویژه در مقایسه با گزینه‌های گران‌قیمتی چون دستکش‌های نیتریل
- زیست تخریب‌پذیری ۱۰۰ درصد که موجب می‌گردد دستکش‌های لاتکس به عنوان دستکش‌های یک بار مصرف دوستدار محیط زیست شناخته شوند.
- قدرت و کشش بالا
- تولید از مواد اولیه طبیعی
- دستکش استاندارد در انواع مصارف پزشکی
نقاط ضعف:
- امکان ایجاد واکنش آلرژیک
- پاره شدن آسان و امکان ایجاد سوراخ‌های کوچک که پوست فرد را در معرض تماس با مواد آسیب‌زا قرار می‌دهد.
- عدم محافظت کافی در برابر مواد شیمیایی
دستکش‌های وینیل
دستکش‌های وینیل از ماده اولیه PVC (پلی وینیل کلراید) که یک پلیمر سنتتیک بر پایه نفت است، ساخته می‌شوند. مزیت اصلی دستکش‌های یک بار مصرف وینیل هزینه ساخت پایین آن‌هاست. با این وجود، اغلب ماندگاری آن‌ها در مقایسه با لاتکس و نیتریل پایین‌تر بوده و علاوه بر آن این دستکش‌ها در برابر مواجهات شیمیایی و یا زیست پزشکی محافظت اندکی را برای فرد ایجاد می‌کنند. در هنگام کار با دستکش‌های وینیل، به مرور مولکول‌های این ماده از سطح آن جدا شده و سد محافظتی این دستکش‌ها دچار اختلال می‌گردد. همچنین از نظر ملاحظات زیست محیطی نیز وینیل انتخاب مناسبی به شمار نمی‌رود.
دستکش‌های وینیل به علت قیمت ناچیز و سطح محافظت پایین خود به طور گسترده در محیط‌های با خطر آلودگی پایین مثلاً در منازل، رستوران‌ها و برخی محیط‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. عمر فروشگاهی یا Shelf life این محصولات با توجه به عدم زیست تخریب پذیری آن‌ها در حدود ۵ سال تخمین زده می‌شود. این امر به خریداران عمده این امکان را می‌دهد که با قیمتی مقرون به صرفه دستکش‌های وینیل را در تعداد بالا خریداری نمایند.
نقاط قوت:
- فاقد لاتکس
- ضد آب
- جزو ارزان‌ترین دستکش‌های موجود در بازار
- ایده‌آل برای محیط‌های کم خطر
- عدم ایجاد حساسیت
نقاط ضعف:
- عدم راحتی و شل ایستادن دستکش روی دست
- بستن کامل منافذ پوست
- مقاومت پایین در برابر مواد شیمیایی
- پاره شدن آسان
دستکش‌های نیتریل
دستکش‌های نیتریل در دهه ۱۹۹۰ میلادی به عنوان جایگزین عمده دستکش‌های لاتکس روی کار آمدند و توانستند محبوبیت بالایی را در میان مصرف کنندگان به دست آورند. نیتریل در حقیقت نوعی لاستیک مصنوعی یا سنتتیک است که از ترکیب آکریلونیتریل (Acrylonitrile) و بوتادین (Butadiene) ساخته می‌شود. در طی فرآیند ساخت این دستکش، پروتئین‌های لاتکس تماماً حذف گردیده و نیتریل خالص باقی می‌ماند.
اگرچه این دستکش‌ها به اندازه لاتکس از قابلیت الاستیسیته یا انعطاف پذیری برخوردار نیستند، میزان ماندگاری و همچنین مقاومت آن‌ها در برابر ترکیبات شیمیایی به طور قابل توجهی از دستکش‌های لاتکس بالاتر بوده و بنابراین نیتریل گزینه ایده‌آل برای افرادی در نظر گرفته می‌شود که با مواد شیمیایی خورنده و بالقوه خطرناک سر و کار دارند. این دستکش‌ها همچنین برای کار در اکثر محیط‌های درمانی مناسب بوده و از مقاومتی استثنایی در برابر پارگی برخوردارند. به علاوه برخلاف لاتکس، بروز واکنش‌های آلرژیک با این دستکش‌ها گزارش نشده است.
در نهایت، عمر فروشگاهی (Shelf-life) این دستکش‌ها نسبت به دستکش‌های لاتکس بهبود یافته و حدود ۵ سال در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب خرید عمده این محصولات برای کمپانی‌ها بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.
نقاط قوت:
- فاقد لاتکس
- ضد آب
- راحتی و پوشاندن کامل دست‌ها
- امکان استفاده به مدت طولانی
- مقاومت در برابر مواد شیمیایی و میکروب‌ها
- پارگی این دستکش‌ها کاملاً واضح بوده و بنابراین در صورت از بین رفتن سد دفاعی، مصرف کننده سریع متوجه این موضوع خواهد شد.
نقاط ضعف:
- قیمت بالاتر در مقایسه با دستکش‌های وینیل یا لاتکس
- عدم زیست تخریب‌پذیری (برخلاف لاتکس)
کدام دستکش یک بار مصرف را انتخاب کنیم؟
با توجه به وجود گزینه‌های متعددی که پیش‌تر ذکر کردیم، در انتخاب دستکش یک بار مصرف باید توجه داشته باشید که حتماً کارکرد مدنظرتان با خصوصیات دستکش تناسب داشته باشد. همچنین بایستی آلرژی به لاتکس را نیز به عنوان یک نکته مهم در انتخاب خود لحاظ کنید. با انتخاب صحیح و هوشمندانه دستکش برای مصارف مورد نظر خود می‌توانید از خود در برابر آسیب‌‌های محیطی، ترکیبات شیمیایی و انواع عوامل عفونی محافظت نمایید.
در این مقاله در خصوص انواع مختلف دستکش‌های یک بار مصرف و کاربردهای هر یک در محیط‌های پزشکی و غیر از آن سخن گفتیم. دستکش‌های ساخته شده از مواد اولیه نیتریل، وینیل و لاتکس جزو رایج‌ترین محصولاتی هستند که امروزه در حوزه‌های مختلف سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسته به اینکه چه هدفی را مد نظر داشته باشید و کدام ویژگی دستکش اعم از مقرون به صرفه بودن، دوام یا کارایی آن در محیط‌های پرخطر برایتان در اولویت قرار داشته باشد، می‌توانید از بین گزینه‌های موجود در بازار بهترین دستکش را برگزینید. به طور خلاصه دستکش‌های نیتریل بادوام‌ترین دستکش‌های یک بار مصرف به شمار می‌آیند. دستکش‌های لاتکس در کنار نقاط قوت نیتریل، از ویژگی زیست تخریب پذیری نیز برخوردارند. از سوی دیگر اگر به دنبال انتخابی اقتصادی برای مواجهات کم‌خطر می‌گردید، بهتر است به سراغ ماده اولیه وینیل بروید.
شناخت تفاوت‌های میان مواد اولیه مختلف در ساخت دستکش‌های یک بار مصرف به شما کمک می‌کند که در هنگام انتخاب دستکش مناسب برای محیط مورد نظر خود تمامی جوانب را مد نظر قرار داده و بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.
در فروشگاه اینترنتی مواد دندانپزشکی دنتیوا شما می‌توانید به راحتی و در کیفیت بالا خرید خود را انجام دهید.
