مواد ترمیمی
لوازم و ابزار ترمیمی
کامپوزیت زنیت نانو (Zenit Nano) از شرکت آلمانی President Dental و کامپوزیت کاریزما دایموند (Charisma Diamond) از کمپانی Kulzer دو نمونه از کامپوزیت‌های نوین هستند که با بهره‌گیری از فناوری‌های نانو و بهبود خواص فیزیکی، مکانیکی و زیبایی‌شناسی جایگاه ویژه‌ای در میان دندان‌پزشکان پیدا کرده‌اند.
مطالعات بالینی متعدد نشان داده‌اند که عوامل متعددی همچون طول عمر ترمیم، تطابق رنگی با دندان طبیعی، مقاومت در برابر سایش، قابلیت پالیش‌پذیری و مقاومت مکانیکی در برابر ترک و شکستگی نقش مهمی در انتخاب نوع کامپوزیت دارند. کامپوزیت کولزر کاریزما دایموند با پشتوانه مطالعات علمی و تجربیات گسترده کلینیکی توانسته است عملکردی قابل پیش‌بینی و قابل اتکا از خود نشان دهد. از طرفی کامپوزیت زنیت نانو نیز با ساختار نانو-سرامیکی و خواص فیزیکی تقویت‌شده، مورد توجه بسیاری از دندان‌پزشکان قرار گرفته است هرچند مستندات بالینی مستقل محدودتری درباره آن منتشر شده است.
این مقاله از سایت مواد دندانپزشکی دنتیوا به صورت تخصصی، دقیق و مقایسه‌ای به بررسی این دو ماده ترمیمی از منظر ویژگی‌های فنی، عملکرد بالینی و ترجیحات متخصصان خواهد پرداخت.
معرفی کامپوزیت زنیت نانو (Zenit Nano)
کامپوزیت زنیت نانو یک ماده ترمیمی پیشرفته از نوع نانو-سرامیکی (Nano-Ceramic) است که توسط شرکت معتبر President Dental کشور آلمان تولید می‌شود. این کامپوزیت برای ترمیم مستقیم و غیرمستقیم در تمامی کلاس‌های حفره‌ای (کلاس‌های I تا V) طراحی شده و به دلیل ساختار منحصربه‌فرد، مقاومت مکانیکی بالا و تطابق رنگی عالی در میان دندان‌پزشکان حرفه‌ای اروپایی و آسیایی محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
ساختار و ترکیبات کامپوزیت زنیت نانو
این فرمولاسیون ترکیبی از فیلرهای غیرآلی با ذرات نانومتری (اندازه ذرات حدود 15 تا 20 نانومتر) در کنار ماتریس رزینی بهینه‌شده است که خواص مکانیکی و زیبایی‌شناختی بسیار مناسبی را ارائه می‌دهد. میزان فیلر وزنی این کامپوزیت حدود 83% بوده که باعث افزایش دوام و کاهش انقباض حین پلیمریزاسیون شده است.
ویژگی‌های فنی و مکانیکی زنیت نانو
- سختی ویکرز: حدود 1088 مگاپاسکال، بالاتر از میانگین کامپوزیت‌های مشابه در بازار
- مدول الاستیسیته: 18154 مگاپاسکال، مناسب برای تحمل نیروهای فشاری در نواحی خلفی
- مقاومت فشاری: 462 مگاپاسکال، تضمین‌کننده عملکرد طولانی‌مدت در شرایط بالینی
- مقاومت خمشی: 152 مگاپاسکال، اطمینان از عدم ترک‌خوردگی در لبه‌های ترمیمی
- مقاومت کششی: 66 مگاپاسکال
- میزان انقباض پلیمریزاسیون: تنها 1.83%، کاهش خطر نشت مایعات، حساسیت و شکست پیوند
- رادیواپسیته: معادل 220% آلومینیوم، قابل‌تشخیص در تصاویر رادیوگرافی
- پالیش‌پذیری: سطح نهایی بسیار صاف و براق با حفظ طولانی‌مدت ظاهر ترمیم
مزایای بالینی و عملکردی کامپوزیت زنیت
- تطابق رنگی بالا (Chameleon Effect) : کامپوزیت زنیت نانو دارای قابلیت هماهنگی نوری با دندان‌های طبیعی است، به‌طوری‌که ترمیم با دندان‌های مجاور کاملاً ترکیب می‌شود و نیازی به تنوع زیاد در رنگ‌ها نیست.
- کاربرد آسان: به‌دلیل ویسکوزیته متعادل کار با این کامپوزیت بسیار روان بوده و به ابزارهای فلزی نمی‌چسبد.
- پایداری سایشی: در آزمایش‌های شبیه‌سازی جویدن (شامل 200,000 سیکل) تنها 60 میکرون از ضخامت ترمیم کاهش یافته که این نشان از مقاومت فوق‌العاده آن دارد.
- پایداری نوری: نسبت به تغییر رنگ ناشی از مواد غذایی یا دخانیات مقاوم است.
- زیست‌سازگاری بالا: بدون اثر تحریک‌کننده روی پالپ یا بافت‌های دهانی، مورد تأیید CE اروپا و ISO13485
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
موارد مصرف کامپوزیت زنیت
- ترمیم دندان‌های قدامی و خلفی (کلاس‌های I، II، III، IV، V)
- ونیر مستقیم در نواحی زیبایی (ونیر کامپوزیت)
- کور بیلداپ (Core Build-up) برای آماده‌سازی تاج
- اینله و آنله غیرمستقیم
- اصلاح فرم و شکل دندان‌ها به‌صورت زیبایی‌شناسانه
محدودیت‌های کامپوزیت زنیت آلمان
- مانند سایر کامپوزیت‌ها، کامپوزیت زنیت نیاز به تکنیک صحیح لایه‌گذاری دارد تا انقباض پلیمریزاسیون به حداقل برسد.
- برای ترمیم‌های بسیار وسیع یا نواحی تحت فشار شدید استفاده از تکنیک باندینگ مناسب و لایت‌کیور قوی توصیه می‌شود.
معرفی کامپوزیت کاریزما دایموند (Charisma Diamond)
کامپوزیت کاریزما دایموند (Charisma Diamond) یکی از پیشرفته‌ترین کامپوزیت‌های ترمیمی یونیورسال (universal composite) نسل جدید است که توسط کمپانی Kulzer (کولزر) یکی از شرکت‌های پیشگام در حوزه دندانپزشکی در آلمان طراحی و تولید شده است. این کامپوزیت از فناوری جدید رزین پیشرفته TCD-matrix بهره می‌برد که ضمن کاهش انقباض پلیمریزاسیون، استحکام مکانیکی و خواص زیبایی‌شناختی بسیار بالایی را فراهم می‌سازد.
کاریزما دایموند به‌صورت اختصاصی برای ترمیم‌های مستقیم (direct restoration) در تمامی نواحی دهان و در تمامی کلاس‌های حفره‌ای طراحی شده است. این کامپوزیت هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی توسط دندان‌پزشکان متخصص به‌عنوان یکی از بهترین انتخاب‌ها برای ترمیم‌های زیبایی و عملکردی شناخته می‌شود.
ساختار و ترکیبات کامپوزیت کاریزما دایموند
Charisma Diamond از ترکیبی پیشرفته شامل:
- رزین ماتریکس اختصاصی TCD-DI-HEA (مشتق سیکلودکسترین)
- فیلرهای غیرآلی اصلاح‌شده با نانوذرات سیلیکای کلوئیدی (SiO₂) و ذرات باریم-بوروسیلیکات
- نسبت فیلر حجمی حدود 60% و نسبت فیلر وزنی نزدیک به 78%
- اندازه ذرات متوسط زیر 20 نانومتر (نانو-هیبرید واقعی)
- استفاده از ماتریکس رزینی TCD که از مواد با کشسانی بالا و واکنش‌پذیری بهینه تشکیل شده، منجر به کاهش قابل‌توجه در انقباض حجمی پلیمریزاسیون (کمتر از 1.57%) می‌شود، که یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد حساسیت پس از ترمیم در کامپوزیت‌های قدیمی است.
مزایای کلینیکی و عملکردی کاریزما دایموند
- زیبایی خارق‌العاده (Excellent Aesthetics): کاریزما دایموند دارای تکنولوژی “True Color Match” است که موجب تطابق رنگی عالی با ساختار دندان طبیعی می‌شود. به همین دلیل ترمیم‌ها غیر قابل تشخیص از مینای دندان طبیعی هستند.
- فرآیند کار آسان و کنترل‌شده: ویسکوزیته متعادل و عدم چسبندگی به ابزار باعث افزایش دقت و راحتی حین شکل‌دهی می‌شود.
- پایداری طولانی‌مدت: نتایج کلینیکی طولانی‌مدت تا 5 سال (در مطالعات معتبر بالینی) نشان داده که ترک‌خوردگی، سایش یا تغییر رنگ به حداقل رسیده است.
- قابلیت پرداخت بالا: سطح ترمیم پس از پالیش بسیار صاف، براق و هیدروفوبیک است و ظاهر آن در درازمدت پایدار می‌ماند.
- دوام عالی در نواحی تحت فشار: این کامپوزیت به دلیل مقاومت بالای خمشی و فشاری برای دندان‌های خلفی و نواحی تحت استرس مناسب است.
موارد مصرف کامپوزیت کاریزما
- ترمیم کلاس I تا V (قدامی و خلفی)
- اصلاح فرم دندان‌های قدامی (طول، عرض، بسته‌شدن دیاستم)
- بازسازی مستقیم ونیر کامپوزیتی در نواحی زیبایی
- ترمیم دندان‌های شیری و دائمی
- قابل استفاده در تکنیک تک‌رنگ یا لایه‌ای (single shade / multi-layer)
- کور بیلداپ (core build-up) در آماده‌سازی تاج
محدودیت‌ها و نکات فنی کامپوزیت کاریزما دایموند
- حساس به شدت نور و زمان تابش در لایه‌های ضخیم؛ توصیه می‌شود هر لایه حداکثر تا 2 میلی‌متر باشد.
- نیاز به انتخاب دقیق رنگ پیش از شروع درمان به‌دلیل تطابق نوری پیشرفته (Chameleon Effect)
تفاوت کامپوزیت زنیت نانو و کاریزما دایموند از نظر رنگ‌بندی
یکی از معیارهای حیاتی در انتخاب کامپوزیت، طیف و فناوری رنگ‌بندی آن است که تأثیر مستقیمی بر زیبایی نهایی ترمیم دارد.
کامپوزیت زنیت نانو دارای طیف رنگی بر پایه سیستم استاندارد VITA Classic است و معمولاً در رنگ‌های رایج مانند A1، A2، A3، B1، C2 و BL عرضه می‌شود. این کامپوزیت به دلیل دارا بودن نانوذرات با پراکندگی نوری بالا، خاصیت Chameleon Effect مناسبی دارد که باعث تطابق نسبی با دندان طبیعی می‌شود، اما دقت و تطابق رنگی آن در نواحی قدامی به‌ویژه در شرایط نوری متغیر به اندازه کامپوزیت کاریزما نیست.
در مقابل کاریزما دایموند با فناوری رنگی “True Color Match” طراحی شده که با بازتاب نور در طیف‌های طبیعی تطابق رنگی دقیقی با رنگ دندان ایجاد می‌کند. این کامپوزیت همچنین در نسخه “Charisma Diamond ONE” از سیستم تک‌رنگی یونیورسال (Universal Shade Matching) بهره می‌برد که در شرایط پیچیده و ترمیم‌های ترکیبی بسیار کارآمد است.
به‌طور کلی کامپوزیت کاریزما دایموند در رنگ‌بندی نه‌تنها از نظر تنوع بلکه از نظر هوشمندی در تطابق نوری یک قدم جلوتر از کامپوزیت زنیت نانو قرار دارد.
تفاوت‌های کامپوزیت زنیت و کاریزما از نظر طول عمر ترمیم
طول عمر بالینی کامپوزیت به ترکیب رزینی، مقاومت مکانیکی، پایداری نوری و سازگاری با محیط دهان بستگی دارد.
کامپوزیت زنیت نانو با وجود عملکرد قابل قبول در محیط‌های کم‌فشار در بلندمدت ممکن است تحت‌تأثیر شرایط سخت دهانی (مانند فشار خلفی یا تغییرات pH و دما) دچار سایش تدریجی و تغییر رنگ شود. مطالعات کلینیکی منتشر شده در منابع اروپایی نشان داده‌اند که میانگین دوام بالینی ترمیم‌های زنیت بین 3 تا 5 سال است به‌ویژه در کلاس‌های I و III.
از سوی دیگر کامپوزیت کاریزما دایموند با بهره‌گیری از ماتریکس رزینی TCD و نسبت بالای فیلر (بیش از 78% وزنی)، مقاومت بالایی در برابر انقباض، سایش و تغییر رنگ دارد. مطالعات مستقل منتشرشده در ژورنال‌های اروپایی مانند Clinical Oral Investigations گزارش داده‌اند که طول عمر بالینی آن به‌طور متوسط بین 5 تا 8 سال (و حتی بالاتر در برخی موارد) برآورد شده است خصوصاً در کلاس‌های IV و V.
بنابراین برای ترمیم‌هایی که به دوام بلندمدت و ماندگاری بیشتر نیاز دارند کاریزما دایموند برتری محسوسی نسبت به زنیت نانو دارد.
تفاوت کامپوزیت زنیت و کاریزما از نظر مقاومت در برابر شکستگی و ترک‌خوردگی
استحکام مکانیکی در برابر نیروی جویدن، فشار و ضربه عامل کلیدی در موفقیت بالینی ترمیم‌های خلفی و عمیق است.
کامپوزیت زنیت نانو از لحاظ فرمولاسیون به‌عنوان یک کامپوزیت نانو-هیبرید طراحی شده که مقاومت قابل قبولی در برابر شکست دارد. اما نسبت فیلر در آن نسبت به کاریزما کمتر است و رزین پایه آن فاقد پلیمرهای تقویت‌شده سیکلوآلیفاتیک است. بنابراین در ترمیم‌های با حجم زیاد یا در دندان‌هایی با استرس بالای اکلوژالی احتمال ترک‌های مویی (microfractures) در طول زمان بیشتر است.
کامپوزیت کاریزما دایموند با دارا بودن مقاومت خمشی بیش از 150 MPa و ساختار مولکولی پایدار TCD در تست‌های ISO4049 و EN ISO 17304 به‌عنوان یکی از مقاوم‌ترین کامپوزیت‌های ترمیمی معرفی شده است. ویژگی‌های مقاومت مکانیکی آن باعث شده است که حتی در ترمیم‌های وسیع کلاس II یا در دندان‌های خلفی تحت بار بالا ترک‌خوردگی یا شکستگی نداشته باشد.
در مجموع کاریزما دایموند برای کاربردهای با ریسک بالای شکست مکانیکی گزینه‌ای ایمن‌تر و پایدارتر محسوب می‌شود.
تفاوت کامپوزیت زنیت و کاریزما از نظر مقاومت در برابر سایش و پالیش‌پذیری
دو شاخص مهم برای ارزیابی دوام زیبایی ترمیم میزان سایش در برابر نیروی جویدن و پالیش‌پذیری سطح برای بازتاب نور هستند.
کامپوزیت زنیت نانو با داشتن ذرات فیلر نانومتری سطح نسبتاً صافی پس از پرداخت ایجاد می‌کند. اما به‌دلیل نبود تکنولوژی‌های نوین پوشش‌دهی سطحی فیلرها و همچنین ترکیب رزینی ساده‌تر در آزمون‌های سایشی مثل ACTA wear test میزان از بین رفتن جرم سطحی آن کمی بالاتر از کاریزما دایموند گزارش شده است.
اما Charisma Diamond به دلیل دارا بودن فیلرهای اصلاح‌شده با پوشش سیلان و توزیع یکنواخت در ماتریکس رزین در تست‌های سایشی مانند “Toothbrush Abrasion” و “Chewing Simulator” نتایج بسیار بهتری داشته است. همچنین میزان درخشندگی سطح (gloss retention) در کاریزما تا مدت‌ها پایدار می‌ماند در حالی که زنیت نانو پس از چند ماه ممکن است دچار کاهش براقیت شود.
از نظر تکنیکی کامپوزیت کاریزما دایموند نسبت به کامپوزیت زنیت نانو پالیش‌پذیری بالاتر و سایش کمتری در بلندمدت دارد که آن را برای نواحی زیبایی به‌ویژه در ترمیم‌های ونیر کامپوزیتی به انتخاب اول دندان‌پزشکان حرفه‌ای تبدیل می‌کند.
نتیجه‌گیری
هر دو کامپوزیت زنیت نانو و کامپوزیت کاریزما دایموند از گزینه‌های با کیفیت در ترمیم‌های دندانپزشکی هستند. انتخاب بین این دو بستگی به نیازهای خاص ترمیم، ترجیحات دندان‌پزشک و شرایط بالینی دارد. برای ترمیم‌های زیبایی با تطابق رنگی بالا کاریزما دایموند گزینه مناسبی است. برای ترمیم‌های با دوام و مقاومت بالا زنیت نانو انتخاب خوبی محسوب می‌شود.
فروشگاه مواد دندانپزشکی دنتیوا با درک دقیق از نیازهای روز دندان‌پزشکان و اهمیت انتخاب مواد ترمیمی قابل اعتماد مجموعه‌ای از بهترین کامپوزیت دندان را از برندهای معتبر جهانی همچون Kulzer، President Dental، Ivoclar، 3M و GC را گردآوری کرده است. این تنوع محصولی در کنار تضمین اصالت، کیفیت و ارائه اطلاعات تخصصی برای هر محصول دنتیوا را به یک منبع مطمئن برای تهیه مواد ترمیمی حرفه‌ای در ایران تبدیل کرده است.
