انواع سطوح دندانی

مشخصات ظاهری تاج دندان

تاج دندان دارای ویژگی‌ها و عملکردهای متفاوت و منحصربه‌فردی است که هرکدام به‌تنهایی وظایف متفاوتی دارند از جمله:

اکلوزال تیبل (Occlusal Table)

اکلوزال تیبل یک مفهوم کلیدی در دندان‌پزشکی است و به قسمت افقی تاج دندان‌های آسیاب بزرگ و آسیاب کوچک اطلاق می‌شود. اکلوزال تیبل اجزای متفاوتی را شامل می‌شود از جمله:کاسپ‌ها، ریچ‌ها، فوسا و شیارهای جداکننده. نقش اصلی اکلوزال تیبل جویدن دندان‌هاست. اکلوزال تیبل جایی است که فشار حاصل از جویدن به این قسمت وارد می‌شود و مواد غذایی به کمک کاسپ‌ها و فوساها خرد و له می‌شوند. این بخش از دندان، بسیار در دندان‌پزشکی پراهمیت است و هرگونه ناهماهنگی و اشکال در اکلوزال تیبل در روند درمان بیمار اختلال ایجاد می‌کند.

کاسپ دندان(Cusps)

کاسپ دندان، برجستگی‌ها و بیرون‌زدگی‌های روی تاج دندان هستند که کمک ویژه‌ای به خردکردن و آسیاب‌کردن دندان‌ها می‌کنند. کاسپ‌ها به‌خصوص در دندان‌های آسیاب بزرگ و دندان‌های آسیاب کوچک  به‌خوبی قابل‌مشاهده هستند و به واسطه‌ی شیارهای جداکننده از کاسپ کناری جدا می‌شوند.

شیارهای جداکننده (Dissectional Grooves)

همان‌طور که در بالا اشاره شد، شیارهای جداکننده مرزها و خطوط باریکی هستند که باعث جداشدن کاسپ‌ها از یکدیگر می‌شوند. نقش اصلی این شیارهای جداکننده، هدایت غذا به سمت فوسا‌ها و کاسپ‌های دندانی است. به‌این‌ترتیب غذا با هدایت‌شدن به این مسیر بهتر خرد و آسیاب می‌شود. در کنار این مسئولیت، شیارهای جداکننده اجازه نمی‌دهند که مواد غذایی درون کاسپ‌ها باقی بماند و از گیر‌کردن آنها جلوگیری می‌کند.

فوساها Fossae

فوساها درون دندان به‌عنوان فرورفتگی‌های سطح اکلوزال دندانی هستند که در صورت مماس‌شدن ریج و شیارهای دندانی شکل می‌گیرند. فوسا‌ها در دندان موجب خردشدن و آسیاب‌شدن مواد غذایی می‌شوند همچنین فوساها از گیرکردن مواد غذایی درون شیارهای دندانی جلوگیری کرده و موجب تمیزی دندان‌ها می‌شوند. به‌‌طو کلی سه نوع فوسا روی دندان‌ها وجود دارد:

1. فوسای مرکزی (Central Fossa)

فوسای مرکزی بیشتر در قسمت مرکزی دندان‌های آسیاب بزرگ و دندان‌های آسیاب کوچک قابل‌مشاهده است. فوسای مرکزی از سایر فوسا‌ها بزرگ‌تر است و با هدایت مواد غذایی به سمت کاسپ به هضم مکانیکی غذا کمک می‌کند.

1. فوسای جانبی( Lingual Fossae)

 این فوسا بیشتر به هدایت مواد غذایی به سمت داخلی دهان کمک می‌کنند و در دندان‌های قدامی به‌ویژه دندان‌های کانین و اینسایزور دیده می‌شوند. فوسای جانبی بیشتر در سطح لینگوال دندان وجود دارد.

1. فوسای مثلثی( Triangular Fossae)

فوسای مثلثی در دندان‌های آسیاب بزرگ و آسیاب کوچک وجود دارند و عمدتاً در نزدیکی ریج‌های مارژینال دیده می‌شوند. علت نام‌گذاری این فوسا، به فوسای مثلثی، شکل سه‌گوش آنهاست. نقش اصلی فوسای مثلثی انتقال غذا به سمت فوسای مرکزی است.

ریج‌ها (Ridges)

ریج‌ها نقش مهمی در حفظ ثبات دندان‌ها دارند. شکل ظاهری ریج‌ها، مخروطی‌ شکل است و بر روی تاج دندان‌ها دیده می‌شوند. ریج‌ها نقش اساسی در جویدن مواد غذایی به‌ عهده دارند و همچنین این بخش از دندان هم، فشاری که به‌ علت جویدن مواد‌ غذایی به دندان‌ها وارد می‌شود را توزیع و پخش می‌کند. بر اساس موقعیت مکانی، ریج‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

ریج حاشیه‌ای( Marginal Ridges):  که بر لبه‌ی جانبی تاج دندان قرار دارند.

ریج ترانس ورس (Transverse Ridges): موقعیت این ریج بین دو کاسپ است.

ریج ابلایک (Oblique Ridges): این ریج به‌صورت مورب از یک کاسپ تا کاسپ دیگر امتداد می‌یابد و در دندان‌های آسیاب بزرگ بالایی بیشتر دیده می‌شوند.